Rusiya Siyasi Araşdırmalar İnstitutunun direktoru Sergey Markov “Moskva-Bakı”ya müsahibəsində baş verən hadisələr fonunda Ermənistan-Azərbaycan nizamlanmasındakı vəziyyəti dəyərləndirir.

- Sergey Aleksandroviç, Azərbaycan və Ermənistan xarici işlər nazirləri arasında Amerika danışıqlarının nəticələrini necə qiymətləndirirsiniz?

- Amerika danışıqları nəticəsində heç bir irəliləyiş görmədik. Çünki mövcud deyil. ABŞ dövlət katibi Blinken Azərbaycan və Ermənistan xarici işlər nazirləri arasında Amerika danışıqları zamanı çox şey əldə edildiyini, sülh müqaviləsinin uzaqda olmadığını deyəndə, yalan danışır, bu, sadəcə, manipulyasiyadır.
Amerika danışıqları bir daha göstərdi ki, proses çıxılmaz vəziyyətdədir. Bunun təsdiqi isə Azərbaycan XİN rəhbərinin ötən günkü bəyanatıdır və ötən gün Nikol Paşinyanın əsas danışıqlar probleminin Qarabağ olduğunu dilə gətirdiyi bəyanatdır. Bu danışıqların çıxılmaz nöqtəsi Qarabağdadır. Azərbaycan Qarabağın qalan hissəsinin ona qaytarılmasını tələb edir. İrəvan, deyəsən, Qarabağı qaytarmağa hazırdır, lakin ona ən yüksək muxtariyyət verilməsini və beynəlxalq təşkilatların Qarabağ erməniləri üçün muxtariyyətin təminatçısı olmasını tələb edir. Təbii ki, Azərbaycan heç bir muxtariyyət verməyəcək, çünki tarixən onun necə başa çatdığını - separatizmi və 30 illik Qarabağ münaqişəsini görüb. Azərbaycan Qarabağ ermənilərini digər Azərbaycan vətəndaşları ilə eyni hüquqlarla təmin etməyə hazırdır.

Bu gün ssenarilər üçün bir neçə variant var. Əsas odur ki, Azərbaycan Rusiya sülhməramlılarının Qarabağda yerləşdirilməsi ilə bağlı 5 illik mandat başa çatdıqdan sonra Qarabağın qalan bu hissəsini öz nəzarətinə qaytaracaq.

İkinci variant, Qərbi sıxışdırmağa cəhd edə bilər. Çox güman ki, amerikalılar və avropalılar indi Ermənistana Qarabağı “satmağı” təklif edirlər. Yəni, Qərb “tərəfdaşları” Ermənistana pul ödəsinlər ki, İrəvan Qarabağa istənilən ərazi iddialarından əl çəksin. Ermənistan bunun müqabilində külli miqdarda pul alır və tamamilə Rusiyadan uzaqlaşıb Qərbə doğru gedir. Ermənistan zəngin ölkə deyil, bu, İrəvan üçün faydalı olardı. Azərbaycan Qarabağı geri alır. Amma bunun müqabilində Bakıdan nə istəniləcəyi sual altındadır.

- Aİ-nin vasitəçiliyi ilə Azərbaycan və Ermənistan liderləri arasında gözlənilən mümkün görüşlər ABŞ-ın izlədiyi eyni xəttin davamıdırmı?

- Şübhəsiz ki. Ermənistan yalnız Qərbin vasitəçiliyini gücləndirməyə çalışır. Və biz bu artımı görürük. Amma yeni görüşü gözləmək - artıq Avropa platformasında (və biz bilirik ki, əslində bu eyni şeydir - Amerika və Avropa platformaları) heç nə gözləməyə dəyməz. Bu, sadəcə olaraq, informasiya və siyasi oyundur. Aİ burada Amerikanın peyki kimi çıxış edir.

- Bununla belə, Qərb tərəflərdən birinin xeyrinə daha çox oynayır, yoxsa orda-orada manipulyasiya etməyə çalışır?

Qərbin Cənubi Qafqazda artan bütün bu manipulyasiyalarının əsas vəzifəsi Rusiyanı Ermənistan-Azərbaycan nizamlanmasından sıxışdırmaqdır.
Ümumiyyətlə, Qərb əksəriyyətlə Ermənistanın tərəfindədir. Fransa müstəsna olaraq ermənipərəst ölkədir. Amma fakt budur ki, Azərbaycan güclü mövqedən çıxış edir və danışıqlarda sərt mövqe nümayiş etdirir. Həqiqət, güc və haqq onun tərəfindədir. Və bütün bunları nəzərə almaq lazımdır...

- Ermənistanın baş naziri indi Qələbə paradına Moskvaya gedir, aydındır ki, həm Ermənistan-Azərbaycan qəsəbəsi ətrafındakı vəziyyət, həm də oradakı “Qərb faktoru” Putinlə Paşinyan arasında müzakirə olundu...

- Ermənistanın baş naziri İrəvanı Rusiyanın dostu kimi göstərməyə çalışır. Buna görə də, əslində, parada gedir. Amma faktiki olaraq Paşinyan hər vasitə ilə Rusiyanın danışıqlar imkanlarını əngəlləməyə çalışır.

Biz görürük ki, Fransa öz səfirliyində hərbi nümayəndəlik açıb. Paris Ermənistanı tamamilə öz tərəfinə çəkməyi gözləyir. Bütün bunlar nə deməkdir? Fransa hərbi missiyası erməni hərbçilərini Azərbaycanla müharibəyə hazırlayacaq.

Rusiya hələ də üçtərəfli bəyanatların bütün bəndlərinin yerinə yetirilməsini vacib hesab edir və bunu əsas götürür. Qərb Ermənistanın köməyi ilə Moskvanı danışıqlar prosesindən çıxarmağa çalışır. Və təbii ki, o, obyektiv olaraq Qərbin Cənubi Qafqaz yolunda necə işləməyə çalışmasından narahatdır.

- Bu o deməkdirmi ki, Qərb missiyası hansısa yolla Rusiya sülhməramlılarını Qarabağdan çıxara bilər?

- Yox, belə deyil, çünki Qərbin belə imkanı yoxdur. Ən əsası isə Azərbaycan buna qəti şəkildə qarşı olacaq. Və bu amil kifayətdir. Türkiyə də reaksiya verəcək. Qərb Qarabağa girməyə şad olardı, amma şansı yoxdur.

Aydındır ki, Azərbaycan Qarabağda Qərb sülhməramlılarına qarşıdır, lakin Qərb onları ora yerləşdirmək istəyir. Ermənistan artıq qərbli tərəfdaşlarını Azərbaycanla sərhəddə Aİ missiyasını genişləndirməyə çağırır. Deyin, mesaj budur ki, o zaman missiya daha təsirli olacaq. Həqiqətən də Azərbaycanın razılığı ilə öz sülhməramlılarını Qarabağda yerləşdirə bilməyən Fransa onları Ermənistan ərazisinə yerləşdirəcək. Mən praktiki olaraq əminəm ki, Qərb artıq Ermənistan hərbçilərini NATO sxemləri üzrə hazırlayır.
Tərcümə etdi: Elnurə Abuşova