Qırğızıstan prezidenti Sadır Japarov ABŞ və digər ölkələri respublikanın işlərinə qarışmamağa çağırıb. O, Qırğızıstanın xarici agentlərlə bağlı qanunundan narahat olan Amerika dövlət katibi Antoni Blinkenə belə cavab verib. NATO İrəvan vasitəsilə Zaqafqaziyada maraqları təşviq etməkdə şübhəli bilinirdi və Belarus prezidenti Aleksandr Lukaşenko müxalifətin ölkənin bir hissəsini ələ keçirmək və Alyans qüvvələrini oraya yerləşdirmək planlarını birbaşa elan etdi.

Japarov Qırğızıstanın işlərinə qarışmamağı xahiş edib

Qırğızıstan prezidenti Sadır Japarov Vaşinqtonu və digər ölkələrin hökumətlərini respublikanın daxili işlərinə qarışmamağa çağırıb. O, ABŞ dövlət katibi Entoni Blinkenin amerikalı rəsminin Qırğızıstan parlamentində xarici agentlər haqqında qanun layihəsinə baxılmasından narahatlığını ifadə etdiyi məktubuna belə cavab verib. Sənəd xaricdən maliyyə alan qeyri-kommersiya təşkilatları (QHT) üçün qanunvericiliyə “xarici nümayəndə” termini daxil edir. Belə QHT-lərin reyestrinin yaradılması da nəzərdə tutulub.
Blinken hesab edir ki, sənədin qəbulu Qırğızıstanda vətəndaş cəmiyyətinin vəziyyətinə mənfi təsir göstərəcək. Japarov təəssüflə bildirib ki, Amerika dövlət katibinin respublikada insan hüquq və azadlıqlarının vəziyyəti ilə bağlı “obyektiv” fikirləri yoxdur. Prezidentin sözlərinə görə, digər ölkələr tərəfindən maliyyələşdirilən qeyri-hökumət təşkilatlarından ibarət kiçik, lakin “çox səsli qrup” “öz çətinliklərindən və təqiblərindən qazanc əldə edir”. Onlar həmçinin insanlar arasında tez-tez yalan məlumatlar yayırlar ki, bu da “qurbanların və böhtanların gətirdiyi hüquqi döyüşlərə gətirib çıxarır”.
Japarov vurğulayıb ki, sənədin konsepsiyası hələ 1938-ci ildə qəbul edilmiş Amerika Xarici Agentlərin Qeydiyyatı Aktının (FARA) mahiyyətinə yaxındır. Qırğızıstan lideri qeyd edib ki, FARA təkcə KİV üçün deyil, digər hüquqi və fiziki şəxslər üçün də xarici agent statusunu nəzərdə tutur.
“Pozuntular - qeydiyyatın gecikdirilməsi və ya ondan imtina edilməsi - təkcə inzibati deyil, həm də cinayət cəzası ilə doludur. Bu baxımdan, sual yaranmaya bilməz: niyə bu sizin üçün mümkündür, amma bizim üçün yox?”. — Japarovun mətbuat katibi sosial şəbəkələrdə ondan sitat gətirir.

“Vaşinqton bundan qıcıqlanır”

Dövlət Dumasının deputatı Aleksey Çepanın NEWS.ru-ya verdiyi məlumata görə, Qırğızıstanda ABŞ tərəfindən maliyyələşdirilən çoxlu sayda qeyri-kommersiya təşkilatı fəaliyyət göstərir.

“Neçə dəfə orada seçki müşahidəçisi olmuşam, dəfələrlə onların necə işlədiyini, koronavirus pandemiyası zamanı işlərini internet vasitəsilə necə səmərəli təşkil etdiklərini, respublikaya necə pul köçürdüklərini görmüşəm. Təyyarələr pulla gəldi. Hava limanında onların strukturlarından olan müşahidəçilərin qəbul edildiyi masalar var idi. Ona görə də təbii ki, bu, onlar üçün müəyyən zərbədir. Amerikalılar kiminsə onlara müdaxilə etməyə çalışmasından qıcıqlanırlar”, - deyə parlamentari bildirib.
Deputat vurğulayıb: Hər bir ölkə öz ərazisində yerləşən təşkilatları kimin və hansı məqsədlə maliyyələşdirdiyini görməkdə maraqlıdır.

MDB İnstitutunun direktor müavini Vladimir Jarixin NEWS.ru-ya bildirib ki, ABŞ Qırğızıstanda fəal şəkildə təsir mərkəzləri yaradır və bu, Bişkekdə narahatlıq yaratmaya bilməz. Blinken “qeyri-qanuni və zorakı təzyiq modelini, yəni xaricdən maliyyələşən təsir mərkəzlərini müdafiə edir”, - politoloq bildirib. Onun sözlərinə görə, bu mərkəzlərin işi dəfələrlə “Qırğızıstanda iğtişaşların və dövlət çevrilişinə cəhdlərin yaranmasına töhfə verib”.
“Buna görə də hazırda Qırğızıstanda xarici ölkələrin daxili siyasətə zorakı təsirini məhdudlaşdırmağa yönəlmiş xarici agentlər haqqında qanunla bağlı kifayət qədər gərgin müzakirələr gedir. Eyni zamanda humanitar xarakterli qeyri-siyasi qeyri-hökumət təşkilatlarının fəaliyyətinə ciddi maneələr yaratmamağa yönəlib”, - ekspert izah edib.

Azərbaycanda da kənar müdaxilə cəhdləri barədə məlumat verilib

Xatırlayırsızsa, fevralda məlum olub ki, Aİ-nin respublikadakı səfiri Peter Miçalko Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyinə çağırılıb. Səbəb 2023-cü ilin yanvarında başlayan Avropa İttifaqının Ermənistandakı monitorinq missiyasının (EUMA) fəaliyyəti olub. Aİ-də EUMA-nın məqsədi, digər məsələlərlə yanaşı, Ermənistanın sərhədyanı rayonlarında sabitliyi təşviq etmək və İrəvanla Bakı arasında münasibətlərin normallaşmasına kömək etmək adlanırdı. Eyni zamanda, Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyinin avropalı səfirə dediyi kimi, əslində missiyadan “Azərbaycan əleyhinə təbliğat vasitəsi kimi geniş istifadə olunub”.
Agentliyin məlumatına görə, EUMA müxtəlif Aİ rəsmiləri və qeyri-rəsmi təşkilatların sərhədyanı rayonlara səfərlərinin təşkilinə köməklik edib. Öz növbəsində, onlardan “anti-Azərbaycan nifrətini yaymaq və əsassız azərbaycanofobiyanı” təkrarlamaq üçün istifadə edilib.

“Aİ tərəfinə Ermənistan ərazisində yerləşdirilən EUMA-nın bəyan edilmiş mandatına uyğun olaraq ciddi şəkildə neytral mülki və silahsız missiya kimi fəaliyyət göstərməsini və suverenliyə qarşı yönələcək hər hansı fəaliyyətdən çəkinməsini təmin etmək üçün bütün lazımi tədbirləri görməyə çağırılıb. Azərbaycanın ərazi bütövlüyü və ya hər hansı digər şəkildə onun qanuni təhlükəsizlik maraqlarına toxunub”, - Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyinin bəyanatında deyilirdi.
Məqalə rus mediasından götürülüb, tərcümə edilib