Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İqlim Dəyişikliyi üzrə 29-cu Konfransı, COP29 olaraq da tanınır, 2024-cü il noyabrın 11-dən 22-dək Azərbaycanda, Bakıda keçiriləcək. Bu mühüm tədbir iqlim dəyişikliyinin təcili məsələlərini müzakirə etmək üçün dünya liderlərini, iqlim mütəxəssislərini, ətraf mühit müdafiəçilərini və digər maraqlı tərəfləri bir araya gətirir. Fövqəladə hava hadisələrinin tezliyinin və şiddətinin artması ilə iqlim dəyişikliyi ilə mübarizə aparmaq üçün dayanıqlı həllərin tapılmasının əhəmiyyəti heç vaxt bu qədər vacib olmayıb.
COP29-un Azərbaycanda keçirilməsinin səbəblərindən biri ölkənin qlobal enerji mənzərəsindəki unikal mövqeyidir. Tarixən, Azərbaycan onilliklər boyu iqtisadiyyatını idarə edən zəngin neft ehtiyatları ilə tanınırdı. Ölkə Yer kürəsinin neft ehtiyatlarının təxminən 0,6 faizinə sahibdir ki, bu da onu ənənəvi enerji sektorunda mühüm oyunçu edir. Bununla belə, neft ehtiyatları məhduddur və cari istehlak sürətində mütəxəssislər Azərbaycanın neftinin təxminən 61 il ərzində tükənə biləcəyini təxmin edirlər.
Bu yaxınlaşan qıtlıq Azərbaycanın liderlərini ölkənin fosil yanacaqlardan asılılığını azaltmaq və müxtəlifləşdirmək üçün yollar axtarmağa sövq etdi. Prezident İlham Əliyev Azərbaycanın gələcək inkişafı üçün bu müxtəlifləşmənin əhəmiyyətini vurğulayaraq, ölkənin bərpa olunan enerji mənbələrinə yönəlməli olduğunu aydınlaşdırdı. Bu strateji dəyişiklik iqlim dəyişikliyi ilə mübarizə üçün qlobal çağırış və dayanıqlı enerji həllərinin ehtiyacı ilə uyğun gəlir.
Azərbaycanda COP29-un keçirilməsi ölkənin ənənəvi neft əsaslı iqtisadiyyatdan daha yaşıl, dayanıqlı bir iqtisadiyyata keçid öhdəliyini simvollaşdırır. Bu keçidin əsas komponenti yaşıl hidrogen texnologiyasının mənimsənilməsidir. Yaşıl hidrogen, külək və günəş enerjisi kimi bərpa olunan enerji mənbələrindən istifadə edərək istehsal olunan hidrogen qazının bir formasıdır. Ənənəvi hidrogen istehsalı üsullarından fərqli olaraq, yaşıl hidrogen zərərli istixana qazları yaymır, onu təmiz və dayanıqlı yanacaq mənbəyi edir.
Kainatın ən çox yayılmış elementi olan hidrogen, enerjini saxlamaq və daşımaq üçün çoxşaxəli və ətraf mühitə uyğun bir vasitə təklif edir. O, həmçinin fosil yanacaqlardan daha çox enerji sıxlığına malikdir. Məsələn, bir kiloqram hidrogen təxminən 33,3 kWh istifadə edilə bilən enerji ehtiva edir, dizelin isə yalnız 11,83 kWh. Bu enerji sıxlığı yaşıl hidrogeni ənənəvi fosil yanacaqlara cazibədar alternativ edir, enerji istehsalı, nəqliyyat, istehsalat və daha çox sahələrdə tətbiqlər təklif edir.
Azərbaycanda yaşıl hidrogenə keçid iqtisadi müxtəlifləşmə və dayanıqlı inkişaf hədəfləri ilə uyğundur. Ölkənin enerji sektorunda zəngin tarixi var və coğrafi mövqeyi bol bərpa olunan resurslara çıxış imkanı verir, bu da onu yaşıl hidrogen texnologiyasını inkişaf etdirmək və genişləndirmək üçün ideal mühitə çevirir. Azərbaycanda COP29-un keçirilməsi ölkənin təmiz enerjiyə keçid öhdəliyini nümayiş etdirmək üçün bir platformadır və ölkənin yaşıl hidrogen inqilabında liderə çevrilmək potensialını göstərir.
Bundan əlavə, Azərbaycanın Avropa və Asiya qovşağında strateji mövqeyi onu beynəlxalq enerji və ticarət üçün mühüm mərkəz edir. Bu unikal mövqe Azərbaycana yaşıl hidrogen mənimsənilməsini təşviq etmək və qlobal enerji keçidlərini asanlaşdırmaq üçün mühüm rol oynamağa imkan verir. COP29-un keçirilməsi ilə Azərbaycan beynəlxalq maraqlı tərəflərlə əməkdaşlığı gücləndirmək, bilik mübadiləsi aparmaq və bərpa olunan enerji yönündə qlobal keçidi sürətləndirmək üçün unikal fürsət əldə edir.
Nəticə olaraq, Azərbaycanda COP29 iqlim dəyişikliyi ilə mübarizə aparmaq üçün mühüm bir mərhələdir. O, bərpa olunan enerji mənbələrinə keçidin zəruriliyini vurğulayır və yaşıl hidrogenin dayanıqlı gələcək əldə etməkdə oynaya biləcəyi həyati rolu nümayiş etdirir. Azərbaycanın iqtisadiyyatını müxtəlifləşdirmək və yaşıl hidrogeni mənimsəmək səyləri bu qlobal səbəbə sadiqliyini göstərir və bu da illik BMT iqlim konfransı üçün uyğun bir məkan edir.

Ayişə Heydərli
Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin (UNEC) “Maliyyə və mühasibat” fakültəsinin
“Maliyyə” ixtisası üzrə təhsilin III kurs tələbəsi