Məşhur Məmmədov
Milli Məclisin deputatı

Azərbaycan COP29-a ev sahibi olduqdan sonra inkişaf edən kiçik ada dövlətləri ilə münasibətlərimiz yeni, daha yüksək səviyyəyə qalxıb.

Kiçik ada dövlətlərinin səsi qlobal arenada eşidilməlidir. İnkişaf etmiş bütün ölkələr, xüsusən də müstəmləkə keçmişi olan ölkələr kiçik ada dövlətlərinə maddi və texniki dəstək göstərməlidir ki, onlar ölkələrini iqlim dəyişmələrinin fəsadlarından qoruya bilsinlər. İqlim dəyişmələri hər bir ölkəyə, o cümlədən Azərbaycana təsir göstərir. Xəzər dənizi ilbəil daha da dayazlaşır, çaylarımızda daha az su, dağlarımızda daha az qar var. Əfsuslar ki, keçmişdə heç vaxt görmədiyimiz daşqınlar və kəskin yağışlar bu gün reallıqdır. Hər bir ölkə təsirə məruz qalır, lakin kiçik ada dövlətləri üçün bu ekzistensial təhlükədir.

İqlim dəyişikliyi kiçik ada dövlətləri üçün ciddi bir təhdiddir, çünki bu ölkələr əsasən okeanlara yaxın ərazilərdə yerləşir və iqlim dəyişikliklərinin nəticələrindən ən çox təsirlənənlərdəndir. Dəniz səviyyəsinin yüksəlməsi, tropik fırtınalar və digər təbii fəlakətlər bu ölkələrin ərazisini daha da kiçildir, iqtisadiyyatlarına və həyat şəraitlərinə böyük ziyan vurur.

Bu vəziyyət, kiçik ada dövlətlərinin çoxu üçün mövcud olan həyat və inkişaf imkanlarını təhdid edir. Həmçinin, bu dövlətlərin əksəriyyəti coğrafi və iqtisadi baxımdan zəifdirlər və iqlim dəyişikliyinin təsirləri ilə mübarizə aparmaq üçün yetərli resurslara malik deyillər. Bu səbəbdən, onlar ətraf mühitin qorunması, davamlı inkişaf və iqlim dəyişikliyi ilə mübarizə məsələlərində beynəlxalq dəstəyə ehtiyac duyurlar.

Azərbaycan kiçik ada dövlətlərinə özünün birmənalı dəstəyini nümayiş etdirir.

Həmin ölkələrin üzləşdiyi çağırışların aradan qaldırılması COP29-da Azərbaycanın göstərdiyi səylərin əsasını təşkil edir.

Bu ilin mayında COP-la bağlı planlarını müzakirə etmək üçün Baham adalarının, Tonqanın və Tuvalunun rəhbərləri Azərbaycana səfər etdilər. Qəbul olunmuş Bakı Kommünikesində COP29-da mənalı nəticələrin əldə olunmasına çağırış edilir və əlçatan iqlim maliyyəsinin vacibliyi qeyd olunur. Bu ilin sentyabrında İtki və Zərərə Cavab Fondunun fəaliyyətə başlaması ilə bağlı Bakıda ciddi irəliləyiş əldə olunmuşdur. Hazırda proses ehtiyac duyan ölkələrə, xüsusən də kiçik ada dövlətlərinə maliyyənin verilməsi üçün tamamlanmalıdır. Bu yay Azərbaycan Tonqada Millətlər Birliyi ilə Birgə Bəyannamə imzaladı.

Prezident İlham Əliyev öz çıxışlarında bu mövzuya toxunaraq, Azərbaycanın kiçik ada dövlətləri ilə həmrəy olduğunu, onların inkişafına və ekoloji məsələlərə daha çox diqqət yetirilməsi gərəkdiyini vurğuladı. Eyni zamanda, Azərbaycanın iqlim dəyişikliyi ilə mübarizə sahəsindəki təcrübəsini və beynəlxalq əməkdaşlıqda göstərdiyi fəallığı da bu mövzuda yardım etmək istəyən ölkələrə nümunə göstərərək bildirdi ki, bu cür əməkdaşlıq, kiçik ada dövlətlərinin qarşılaşdıqları problemlərin həlli üçün mühüm rol oynaya bilər.

Cənab İlham Əliyev çıxışında Azərbaycanda həyata keçirilən dayanıqlı enerji keçidinə dair təcrübələrini paylaşaraq, bu sahədə kiçik ada dövlətlərinə dəstəyin vacibliyini vurğuladı. Dayanıqlı inkişaf, xüsusilə enerji keçidi, dünya miqyasında əhəmiyyətli məsələlərdən biridir. Azərbaycan, müxtəlif enerji mənbələrinə, o cümlədən bərpa olunan enerji sahələrinə olan marağını artıraraq, bu istiqamətdə mühüm addımlar atmaqdadır. Bu, ölkənin iqlim dəyişikliyinə qarşı mübarizədə iştirakını gücləndirir və beynəlxalq səviyyədə həmrəyliyi təbliğ edir.

Azərbaycanın təcrübəsi, bərpa olunan enerji mənbələrinin istifadəsi, enerji səmərəliliyi və karbon emissiyalarının azaldılması məsələlərində kiçik ada dövlətləri üçün faydalı ola bilər. Bu dövlətlər, məhdud resurslarla iqlim dəyişikliyinin təsirlərinə qarşı mübarizə aparmağa çalışır və dayanıqlı enerji keçidi onların iqtisadiyyatını gücləndirmək və ətraf mühiti qorumaq üçün vacib bir yol ola bilər.

Prezident İlham Əliyev, kiçik ada dövlətlərinin enerjiyə olan ehtiyaclarını qarşılamaq üçün Azərbaycanın bu sahədə təcrübə paylaşımına hazır olduğunu ifadə edərək, beynəlxalq əməkdaşlığın əhəmiyyətini bir daha vurğuladı. Azərbaycanın bu sahədəki texnoloji inkişafları və siyasətləri, kiçik ada dövlətlərinə dayanıqlı enerji sistemləri qurmaqda və iqlim dəyişikliyinin qarşısını almaqda dəstək verə bilər.

Prezident İlham Əliyev COP29 çərçivəsində inkişaf etməkdə olan kiçik ada dövlətlərinin Sammitində çıxışı zamanı qətiyyətlə vurğuladı ki, Azərbaycan Qoşulmama Hərəkatının sədri kimi kiçik ada dövlətlərinə hər zaman dəstək verib, COP29-un sədri kimi onları dəstəkləyəcək və gələcəkdə dostlarımızı dəstəkləməkdə davam edəcək.