Avropa İttifaqı Cənubi Qafqazda ikili oyun oynayır - bir tərəfdən Rusiyanın təcrid olunması problemini həll edir, o cümlədən Ermənistandan alət kimi istifadə etməyə çalışır, digər tərəfdən isə öz iqtisadi səmərəsini əldə etməyə çalışır və burada Azərbaycanın hesabına və vaxtaşırı onu tənqid etməklə . Bu adımlar hara aparır? Bu barədə alman politoloqu Aleksandr Rar “Moskva-Bakı”ya müsahibəsində danışıb.

Düşünürəm ki, biz vəziyyətə və xüsusən də Almaniyanın mövqeyinə birtərəfli baxmamalıyıq. Çünki burada çoxlu elementlər var.
Baxın, Almaniya Rusiya ilə enerji əməkdaşlığından imtina etdi, Moskva ilə enerji ittifaqını məhv etdi və buna görə də Berlinin başqa enerji mənbələrinə ehtiyacı var. Azərbaycan Almaniya üçün bu baxımdan ikiqat əhəmiyyətlidir. Azərbaycan Avropanın, o cümlədən Almaniyanın Xəzərdən neft və qaz çəkəcəyini gözlədiyi bir dəhliz ölkəsidir. Odur ki, vaxtaşırı tənqidlərə baxmayaraq, Almaniya kəskin anti-Azərbaycan mövqe tutmayacaq. Məsələn, Berbokun Azərbaycanın Qarabağ əməliyyatından sonra verdiyi bəyanatlar - bunun nə üçün edildiyini anlamaq lazımdır.
Moskva müntəzəm olaraq bildirir ki, Qərb Rusiyanı və qonşularını münaqişəyə sövq etməyə çalışır. Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsi isə vaxtaşırı misal kimi göstərilir - ondan istifadə olunur. İkinci Qarabağ müharibəsindən sonra Qərb Rusiyanın vasitəçiliyi ilə Ermənistan-Azərbaycan prosesinə “daxil olmağa” və Moskvanın gedişatından istifadə etməyə çalışdı...

- Bəzi mənalarda bu, həqiqətən də doğrudur. Qeyd etdiyim kimi, bu gün Avropa İttifaqı ilk növbədə Rusiyanın Cənubi Qafqazda təcrid olunmasında maraqlıdır. Bu gün Aİ-nin əsas məqsədi Rusiya Federasiyasını tam təcrid etmək, Rusiyanı beynəlxalq bazarlara çıxışdan məhrum etmək, dünya iqtisadiyyatındakı proseslərdən kənarlaşdırmaqdır.

Ona görə də hər cür səy göstərilir ki, Ermənistan, Azərbaycan, Orta Asiya ilə hansısa formada Rusiyaya küsmək üçün müqavilələr bağlansın, Rusiya Federasiyasını təcrid etmək üçün iqtisadi əməkdaşlığı inkişaf etdirsin. Ona görə də dünyadakı vəziyyətə hansısa formada təsir etdiyini göstərmək istəyən həm Blinken, həm də Makron Orta Asiyaya da səfər edirlər.

Eyni zamanda deyə bilərəm ki, Avropa İttifaqı öz vəzifələrinin öhdəsindən gəlmir, onun həm Ukrayna münaqişəsində, həm də Yaxın Şərqdə hazırda gərginləşən münaqişədə iştirakını tələb edən təhlükəsizlik siyasətinin öhdəsindən gəlmir. Qərbin Cənubi Qafqazdakı vəziyyəti həll etmək üçün o qədər də gücü və enerjisi yoxdur.

Avropa İttifaqının və xüsusən də Almaniyanın vəziyyətə həqiqətən ciddi təsir göstərmək üçün alətləri və imkanları yoxdur. Digər oyunçular hələ də burada aparıcı rol oynayırlar. Bu, ilk növbədə Rusiya, Türkiyə və AB-dən daha çox Amerikadır. Bəli, Avropa Birliyi də çoxdandır ki, regionda fəal oyunçu olduğunu, dünyanın müxtəlif yerlərində baş verən hadisələrə təsir edə biləcəyini göstərmək istəyir. Amma biz bu siyasətin uğursuzluğunu hələ də görürük. Buna misal olaraq Bakının Azərbaycan və Ermənistan liderləri səviyyəsində Aİ-nin vasitəçiliyi ilə ləğv etdiyi son görüşləri göstərmək olar. Avropa İttifaqına üzv olan dövlətlər arasında bu məsələdə heterojenlik də var. Aİ-nin Cənubi Qafqazla bağlı mövqeyini kollektiv adlandırmaq olmaz. Müəyyən “müxtəliflik” və konkret ölkələrin fərdi mövqeləri üstünlük təşkil edir ki, bu da əslində hər bir konkret dövlətin milli maraqları ilə həmişə eyni olmur. Daha doğrusu, bəzən müəyyən lobbi qruplarının təsiri müşahidə olunur. Məsələn, Fransada olduğu kimi.

Aİ-nin monitorinq missiyası Ermənistan-Azərbaycan sərhədində vəziyyətə nəzarət etmək üçün Ermənistan ərazisində fəaliyyət göstərir. Rəsmi Bakı ilkin olaraq öz sərhədində belə bir missiya yerləşdirməkdən imtina etdi. Dünən Aİ-nin Ermənistandakı müşahidə missiyasının rəhbəri Markus Ritter Aİ-nin 27 ölkəsinin hamısının missiyaya daxil edilməsinin müzakirə olunacağını bildirib. Aİ-yə nə üçün bu lazımdır?

- Avropa İttifaqının rəhbərliyi üçün xarici və müdafiə siyasəti, bütün Aİ-nin təhlükəsizlik siyasəti məsələsində konsensusa nail olmaq çox vacibdir. Dediyim kimi, Avropa İttifaqı hələ də “müxtəlif dillərdə”, o cümlədən Ermənistan və Azərbaycan məsələlərində danışır. Aİ-nin bütün 27 dövlətinin Ermənistan-Azərbaycan sərhədində Ermənistandakı müşahidə missiyasına cəlb edilməsi ideyası yalnız bir şey deməkdir: Avropa bütün Avropa ölkələrinin təkcə regionda təmsil olunmamasını, həm də bu siyasətə görə məsuliyyəti bölüşməsini istəyir. Və birləşdilər və 27 fərqli deyil, bir baxış bucağı var idi.

Bəli, bütün bunlar Azərbaycanın xoşuna gəlmir. O, regiondakı vəziyyəti beynəlmiləlləşdirmək istəmir, xüsusən ona görə ki, onun mövqeyi belədir: münaqişə nəhayət həll olunub, qalan bütün məsələlər bizim daxili işimizdir, bunu özümüz həll edəcəyik. Azərbaycan qalib gəldiyinə, haqlı olduğuna inanır.

Amma Avropa İttifaqının başqa vəzifələri var. O, Cənubi Qafqazı öz təsiri altına almalıdır.

Ona görə də indi Avropa İttifaqı daha çox Ermənistan cəmiyyətinin, Ermənistanın tərəfində oynamağa davam edir, ümid edir ki, onlar beləliklə, Avropa adlanan dəyərlərinə yaxınlaşacaqlar. Azərbaycana təsir etmək mümkün deyilsə, Ermənistana təsir edəcəklər.

Amma eyni zamanda enerji mənbəyi kimi Azərbaycanla oyun olacaq. Məsələn, Avropa İttifaqı “yaşıl” enerji üçün yeni bazarların açılmasında maraqlıdır. Bu istiqamət hazırda Azərbaycan tərəfindən fəal şəkildə inkişaf etdirilir. Azərbaycan Aİ ilə enerji sahəsində əməkdaşlığa dair memorandum imzalayıb, həmçinin Aİ ölkələri ilə “yaşıl enerji”nin tədarükünə dair saziş imzalanıb. Müqayisə üçün qeyd edək ki, Ermənistanın, məsələn, nə öz karbohidrogen mənbələri var, nə də “yaşıl enerji”nin ciddi inkişafı.

Avropa İttifaqı da istəyir ki, Transqafqaz dövlətləri onun çərçivəsində təhlükəsizlik məsələlərini inkişaf etdirsinlər. Burada Avropa İttifaqı və ABŞ çox sıx əməkdaşlıq edir, ona görə də Ermənistan-Azərbaycan nizamlanması prosesində Aİ-nin vasitəçiliyinin arxasında Vaşinqton dayanırdı.


Eyni zamanda, Avropa Parlamenti vaxtaşırı Azərbaycan hakimiyyətinə qarşı sanksiyalar tətbiq etməyə çağırır...

- Avropa İttifaqı Azərbaycana qarşı heç bir sanksiya tətbiq etməyəcək. Çünki bununla o, ehtiyac duyduğu enerji resurslarını əldə etmək imkanını bağlamış olacaq. Artıq sanksiyalarla bağlı vəziyyət gülünc həddinə çatıb. Hər şey hamı üçün bağlanıb və Avropa İttifaqında enerji qiymətləri artır. Axı hamıya qarşı sanksiya tətbiq etmək mümkün deyil.

İnanıram ki, gələcəkdə Aİ belə hərəkət etməyin mümkün olmadığını başa düşəcək və bunu etmək mümkün olanlarla razılığa gəlməyə çalışacaq. Yaxşı, Avropa Birliyi özünü tamamilə bitirə bilməz.