Bu gün Azərbaycan tarixinin ən qanlı faciələrindən birinin 33 ili tamam olur. 20 Yanvar tarixi Azərbaycanda “Qara Yanvar” adlanır və hər il qeyd olunur. 1990-cı il yanvarın 19-dan 20-nə keçən gecə Ermənistanın Azərbaycana ərazi iddialarına və sovet rəhbərliyinin Qarabağdakı vəziyyətlə bağlı siyasətinə etiraz edən dinc əhalini yatırmaq üçün sovet ordusunun hissələri Bakıya gətirildi.

Əməliyyat son dərəcə qəddarlıqla müşayiət olunurdu - onlar istənilən hərəkətdə olan hədəfi, evlərin pəncərələrini atəşə tuturdular. Tanklar yolda olan təcili yardım maşınlarını da əzirdi... Həmin faciəli hadisələr nəticəsində 150 ​​nəfər həlak olub, 744 nəfər yaralanıb, 841 nəfər qanunsuz həbs edilib.

Faciədən dərhal sonra Heydər Əliyev Azərbaycan SSR-in Moskvadakı Daimi Nümayəndəliyində mətbuat konfransı keçirərək, qoşunların Bakıya daxil olmasını pisləyib və Mixail Qorbaçovu Konstitusiyanı pozmaqda ittiham edib.

“Qara Yanvar” qurbanları Şəhidlər Xiyabanı adlanan ərazidəki Dağlıq Parkda dəfn edilib.

Faciəli tarixin 33-cü ildönümü ərəfəsində Azərbaycan prezidenti İlham Əliyevin və ölkənin birinci vitse-prezidenti Mehriban Əliyevanın rəsmi səhifələrində həmin faciə qurbanlarının xatirəsinə matəm sözləri yazılmış yazılar yer alıb.
Bu gün isə dövlət başçısı Şəhidlər xiyabanını ziyarət edib, həlak olanların xatirəsini ehtiramla yad edib, “Əbədi məşəl” abidəsinin önünə əklil qoyub.
Səhər saatlarından Azərbaycan vətəndaşları, dövlət rəsmiləri, dövlət qurumları, diplomatlar Şəhidlər Xiyabanına gələrək gül dəstələri ilə şəhidlərin xatirəsini yad edib.

Günorta saatlarında bütün ölkə bir dəqiqəlik sükutla şəhidləri yad etdi. Yollarda avtomobillərin hərəkəti dayandı, Bakı buxtasında gəmilər siqnal verdi. İşğaldan azad edilmiş ərazilərdə, o cümlədən Şuşada da şəhidlərin xatirəsi ehtiramla yad edilib.

20 Yanvar faciəsində həlak olanların xatirəsi Laçın yolundakı yataqların qanunsuz istismarına etiraz aksiyası iştirakçıları tərəfindən də ehtiramla yad edilib.

Yeni siqnal

Ermənistan tərəfi Azərbaycanın sülh sazişinin imzalanması təklifinə cavab vermədiyi üçün Bakı və İrəvan hazırda münasibətlərin normallaşdırılması üzrə danışıqlar da dalana dirənib. Bunu Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev ötən gün İsveçrənin Davos şəhərində keçirilən Dünya İqtisadi Forumunda “Avrasiya Orta Dəhlizi: Yoldan Magistral yola” adlı panel sessiyasında çıxışı zamanı deyib.

Əlavə edək ki, panel iclasında Azərbaycan prezidenti ilə paralel olaraq Gürcüstanın baş naziri İrakli Qaribaşvili moderatorların suallarını cavablandırıb.

Əliyev diqqəti üç Zaqafqaziya dövlətinin - Azərbaycan - Ermənistan - Gürcüstanın regionda əməkdaşlıq edə biləcəyinə və Tbilisinin İrəvandan fərqli olaraq belə əməkdaşlığa hazır olduğuna yönəldib.
“Biz çıxılmaz vəziyyətə düşdük, çünki təəssüf ki, Ermənistan çox sadə olacaq və beynəlxalq hüququn fundamental prinsiplərinə əsaslanacaq sülh sazişinin imzalanması təklifimizə cavab vermədi. Komissar Xan burada Ermənistanın olmamasına eyham vurdu. Onun sözlərinə görə, Cənubi Qafqazın iki ölkəsi var, amma ən azı üçü var. Kimi nəzərdə tutduğunu bilirəm. Bəs niyə Ermənistan yoxdur? Çünki Ermənistan Gürcüstanla üçtərəfli əməkdaşlıq formatına başlamaq təklifimizi rədd etdi. Azərbaycan və Ermənistan xarici işlər nazirlərinin gürcü həmkarının da qatıldığı görüşünü təşkil edən dostum, Gürcüstanın baş naziri İrakli Qaribaşvilinin səylərini yüksək qiymətləndirirəm.
Bizim təklifimiz Gürcüstanda liderlərin görüşünün təşkili idi, çünki Gürcüstan tarixən bütün qonşuların görüşdüyü yer olub. Amma Ermənistan buna hazır deyil. Bu, mümkün risklərdən biridir. Üç Qafqaz ölkəsi enerji, nəqliyyat, təhlükəsizlik, sabitlik, sərhədlərin delimitasiyası sahəsində səylərini birləşdirsələr, region daha təhlükəsiz olacaq”, - deyə İlham Əliyev bildirib.

Prezident İlham Əliyev panel sessiyanın mövzusuna həsr olunduğu Orta Dəhlizinin Azərbaycanın qonşuları, o cümlədən Gürcüstanla əməkdaşlığının yaxşı nümunəsi olduğuna diqqət çəkib.

Xatırladaq ki, uzunluğu 11 min km olan Orta və ya Transxəzər dəhlizi 2014-cü ildə Azərbaycan, Qazaxıstan və Gürcüstan tərəfindən yaradılıb. Dəhliz Çindən Qazaxıstan, Xəzər dənizi, Azərbaycan, Gürcüstan, Türkiyə vasitəsilə Avropaya malların çatdırılmasını nəzərdə tutur. Nəqliyyat dəhlizinin maksimal gücü ildə 27 milyon tona çata bilər.

Azərbaycan Prezidentinin sözlərinə görə, Orta Dəhlizin üstünlüklərindən biri də ondan ibarətdir ki, bu nəhəng layihədə iştirak edən ölkələr bir-biri ilə yaxşı münasibətlər saxlayır. Onun sözlərinə görə, bu, istənilən çoxmillətli təşəbbüsdə uğur qazanmağın ilkin şərtlərindən biridir. Buna misal olaraq Azərbaycanın qonşuları ilə - qərbdən Gürcüstan və Türkiyə ilə, şərqdən Mərkəzi Asiya ilə münasibətlərini göstərmək olar.
“Ölkələr arasında münasibətlər həqiqətən unikal vəziyyətdədir; bütün dünyada ən mehriban mühit Azərbaycan-Gürcüstan, Azərbaycan-Türkiyə, Gürcüstan-Türkiyə münasibətləri, üçtərəfli münasibətlərdir. Bizim üçtərəfli əməkdaşlığın bir neçə formatı var - xarici işlər, müdafiə və iqtisadiyyat nazirləri arasında. Liderlərin sammiti də keçirilib. Artıq bunun bəhrəsini görürük. Biz aydın anlamağa başladıq ki, tarazlıq olmalıdır - biz enerji layihələrindən başladıq - istehsalçılar, tranzit ölkələr və istehlakçılar arasında. Biz maraqlar tarazlığını qoruyaraq qalib-qazan vəziyyəti yarada bildik”.

Eyni zamanda, Əliyev diqqətə çatdırıb ki, dostluq münasibətləri geniş sahələrdə əlaqələr yaratmağa imkan verir - bu, enerji sektorunda, nəqliyyat sahəsində əməkdaşlıqdır. Belə ki, Əliyev qeyd edib ki, karbohidrogenlərin tədarükü üçün Orta Dəhlizdən istifadə potensialı var. Bu baxımdan, Əliyev bütün iştirakçı ölkələr - Mərkəzi Asiya, Qafqaz və Avropada daha sıx əməkdaşlığın qurulmasını və kommersiya baxımından cəlbedici olmasını zəruri hesab edir.

Ekspertlərin fikrincə, Azərbaycan prezidenti Ermənistana bir daha siqnal verdi ki, sülh və konstruktiv davranışın imzalanması onun regional və regiondankənar layihələrdə iştirakına imkanlar açacaq. Eyni zamanda, Ermənistanın bir dövlət kimi mövqeyi, görünür, ayrı qalmaq istəyi kimi də şərh oluna bilər. Düzdür, analitiklərin fikrincə, belə mövqe Ermənistanın özünə siyasi və ya iqtisadi bonuslar gətirə bilməz.

Çoxillik pozuntular

2021-ci ilin noyabr ayından Azərbaycan Qarabağdakı faydalı qazıntı yataqlarının, o cümlədən qızıl və mis-molibden yataqlarının qanunsuz istismarı ilə bağlı yazılı danışıqlara başlayıb və bu müddət ərzində Ermənistan tərəfinin törətdiyi qanunsuz əməllərin araşdırılması istiqamətində ciddi işlər görüb. Bunu bu gün Azərbaycan Respublikasının xarici işlər naziri Ceyhun Bayramov Bakıda Şəhidlər Xiyabanını ziyarəti zamanı media nümayəndələrinə deyib.

Nazir son vaxtlar yataqların qeyri-qanuni istismarının gücləndiyini və bununla bağlı bu məsələ ilə bağlı intensiv danışıqların aparıldığını qeyd edib. Ötən il dekabrın 3-dən 10-dək olan müddətdə isə konkret razılaşmalar əldə olunub. Dekabrın 10-da Azərbaycan nümayəndələri əmanətlərə nəzarət etməli idilər, lakin separatçı təxribatçılar onun qarşısını aldılar. Aksiyanın nəticəsi azərbaycanlı fəalların Laçın yolunda etiraz aksiyasına başlaması olub.
Azərbaycanın xarici işlər naziri ölkənin təbii sərvətlərinin talanması və ekoloji terror mövzusunun süni və şişirdilmiş problem olması ilə bağlı iddiaların tamamilə əsassız olduğuna diqqət çəkib. Və o, əmin edib ki, Bakı məsələnin mürəkkəbliyinə baxmayaraq, geri çəkilməyəcək və müvafiq addımlar atmağa davam edəcək.

Bundan başqa, C.Bayramov Rusiyanın xarici işlər naziri Sergey Lavrovla telefon danışığında Azərbaycanın son 2 ildə qeyri-qanuni mədənçiliklə bağlı konkret sübutlar ortaya qoyduğunu diqqətə çatdırıb.

Azərbaycanın xarici işlər naziri onu da bildirdi ki, Azərbaycan dövlətinin mövqeyi çox aydındır.

“Bu dinc aksiyanın iştirakçılarının humanitar fəlakət yaratmaq niyyəti yoxdur. Bu yolda bütün avtomobillər sərbəst hərəkət edir. Amma Laçın dəhlizi ilə sursat və minaların daşınması yolverilməzdir. Aksiyanın əsas məqsədi Qarabağ ərazisində ekoloji terroru dayandırmaqdır”, - deyə Ceyhun Bayramov bildirib.

Həmçinin Azərbaycan diplomatiyasının rəhbəri bildirib ki, Bakı sülh müqaviləsini müzakirə etmək üçün Azərbaycan, Rusiya və Ermənistan xarici işlər nazirlərinin erkən üçtərəfli görüşünə hazırdır. Onun sözlərinə görə, İrəvan danışıqların özü üçün vacibliyini dərk etmirsə, bu, ölkənin yanlış siyasətindən xəbər verir.


Xatırladaq ki, dekabrın sonunda Rusiya xarici işlər nazirinin vasitəçiliyi ilə Moskvada Azərbaycan və Ermənistan xarici işlər nazirləri arasında danışıqlar aparılmalı idi. Amma son anda İrəvan belə bir görüşdən imtina edərək izah etdi ki, Laçın yolunda hazırkı vəziyyət davam etdikcə onlarda iştirak etmək mümkün deyil. Sonra Sergey Lavrov İrəvanın addımını əldən verilmiş şans adlandırıb.

Yanvarın 18-də Moskvada keçirilən böyük mətbuat konfransında Rusiya diplomatiyasının rəhbəri bildirib ki, Bakı Laçın yolu ilə hərbi yüklərin daşınması ilə bağlı Moskvaya məlumat verib. Rusiya sülhməramlılarının keçən yükləri yoxlamaq mandatı olduğunu da deyən Lavrov bu məsələnin yaxın vaxtlarda öz həllini tapacağı barədə fikir bildirib.


İttihamlara əlavə

Görünür, Avropa Parlamenti bununla kifayətlənməmək qərarına gəlib və son günlər ikinci anti-Azərbaycan sənədini qəbul edib.

Belə ki, Aİ-nin 2022-ci il üçün ümumi xarici və təhlükəsizlik siyasətinin həyata keçirilməsinə dair bu yaxınlarda qəbul edilmiş və Cənubi Qafqazla bağlı Azərbaycana qarşı ittihamlarla dolu illik hesabata əlavə olaraq, avropalı parlamentarilər əlavə anti-Azərbaycan sənədi yaymaq qərarına gəliblər.
Avropa Parlamenti “Dağlıq Qarabağın blokadasının humanitar nəticələri” adlı qətnaməni təsdiqləyib.

Qəbul edilən yeni qətnamədə deyilir ki, azərbaycanlı fəallar tərəfindən qondarma Laçın yolunun blokadaya alınması nəticəsində 120 min Qarabağ ermənisinin guya blokadada olması ciddi humanitar böhrana səbəb olub.

Qəbul edilən sənəddə Avropa parlamentariləri Azərbaycanı, necə deyərlər, 9 noyabr 2020-ci il tarixli üçtərəfli bəyanatı pozmaqda və sülh prosesini ləngitməkdə, beynəlxalq etimadı sarsıtmaqda ittiham edirlər.

Sənəddə həmçinin Rusiya sülhməramlılarının qondarma fəaliyyətsizliyi pislənir və onların BMT mandatı altında ATƏT-in beynəlxalq sülhməramlıları ilə əvəzlənməsi ilə bağlı təcili danışıqlara başlanılması zəruri hesab edilir.

Bundan əlavə, qətnamədə humanitar vəziyyəti yerində qiymətləndirmək üçün BMT və ya ATƏT-in faktaraşdırıcı missiyasının Laçın dəhlizinə göndərilməsi tələb olunur.

Sənəddə “Dağlıq Qarabağ sakinlərini Bakının fəaliyyətinin nəticələrindən qorumaq üçün” Aİ-ni vəziyyətin həllində fəal iştirak etməyə çağırıram. ."

Xatırladaq ki, Azərbaycan prezidenti dəfələrlə Avropa Parlamentini ikili standartlarda və ölkəyə qarşı təcavüzkar siyasətdə ittiham edib. Bu günlərdə Azərbaycan dövlətinin başçısı qeyd edib ki, Fransa və Aİ-nin balanssız mövqeyinə görə Ermənistan-Azərbaycan münasibətlərinin normallaşması üzrə Avropa danışıqlar vasitəçiliyi platforması hələ də fəaliyyətsizdir.

Bundan başqa, Moskva rəsmi səviyyədə dəfələrlə Qərbin Ermənistan-Azərbaycan nizamlanması prosesinə dağıdıcı təsir göstərdiyini və Rusiyanı Zaqafqaziyadan sıxışdırıb çıxarmaq cəhdlərini qeyd edib. Yeri gəlmişkən, bu, ilk dəfə deyil ki, Qərbin qondarma tərəfdaşları Ermənistanın tərəfini tutaraq qəribə şəkildə Rusiya və Azərbaycana eyni vaxtda hücum etdikləri bəyanatlar verirlər və ya sənədlər yayırlar.
Rus mediasından tərcümə etdi:Elnurə Abuşova