Əkrəm Həsənov: “Bu, açıq-aşkar qanun pozuntusudur…”

Dollar kreditlərinə görə artıq ödəniş etmiş vətəndaşların pulunun özlərinə qaytarılması banklarda qələbəlik yaradıb. Vətəndaşlar onlardan artıq alınan pullarını geri almaq ümidi ilə banklara axışır, sıxlıq yaranır. Belə növbələrdə boş-bekar gözləyən vətəndaşlar bankların reklam bukletləri ilə tanış olmaq fürsəti də qazanırlar.

“Bank VTB”də də uzun növbələrdən müştəri tutmaq üçün istifadə olunur. Bu da təbiidir. Bankın “Neftçilər” metro stansiyası yaxınlığındakı filialında da hər gün sıxlıqdır. Orada da reklam bukletləri “gəl-gəl” deyir. Məsələn, “10 min AZN-dək nağd pul krediti; Yeni başlanğıclara 9 faizlə start verin!” reklam bukleti əslində müştərinin cəlb edilməsidir. Əgər vətəndaş 36 aylıq kredit götürəcəksə, o pulun böyük hissəsini dünyanın heç yerində olmayan bir faiz dərəcəsi -26 faizlə ödəməli olacaq.

Reklam bukletində kreditin yalnız şəxsiyyət vəsiqəsi ilə veriləcəyi göstərilir. Bakı, 2 digər şəhər və 1 rayon istisna olmaqla, ölkənin digər şəhər və rayonlaırn sakinləri kampaniyadan istifadə etmək üçün Bakıda qohum-qardaş tapmalı, onların evlərinin sənədlərini aparıb banka təqdim etməlidirlər. Bundan başqa, nağd pul krediti reklam bukletində yazıldığı kimi, tək şəxsiyyət vəsiqəsi ilə deyil, iş yerindən aylıq əmək haqqı haqda arayışa əsasən verilir. Bank operatoru internet üzərindən dəqiqləşdirici yazışmada adi 9 faizlik olan kreditin verilməsi üçün tələblərin belə olduğunu qeyd edir: “Kredit – 10 000 AZN təşkil edir. 5000 AZN-dən yuxarı sorğuda zamin tələb olunur. Kredit 6 aydan 36 aya qədər verilir. Bank tərəfindən keçirilən ”Start” kampaniyası çərçivəsində 15.04.2019 – dən etibarən illik faiz dərəcəsi 9 % təşkil edir. Təklif 15.07.2019-dək qüvvədədir. Növbəti aylar üçün illik faiz dərəcəsi 24% təşkil edəcək, bank komissiyası isə 2% təşkil edir. Yaş həddi qadınlar üçün 21-60 yaş, kişilər üçün 21-65 yaş təşkil etməlidir. Ümumi staj 1 ildən az olmamaq şərti ilə, sonuncu iş yerində staj minimal – 6 ay olmalıdır. Qeydiyyat tələb olunur: Bakı ş., Sumqayıt ş., Xırdalan ş. və Abşeron r-nu. Qeydiyyat rayona və yaxud digər şəhərə olduqda, Bakı ş., Abşeron r., Sumqayıt ş., Xırdalan ş. və ya Abşeron r-da öz adınıza və yaxud atanızın, ananızın, həyat yoldaşınızın, övladlarınızın adına mənzil və ya ev olsun. Həmin evin və ya mənzilin çıxarışı, orderi, texniki pasportu, tikiliş üçün icazəsi olan sənədlərdən hər hansısa biri təqdim olunmalıdır. Krediti əldə etmək üçün lazım olan sənədlər:

1) Vaxtı keçməmiş şəxsiyyət vəsiqəsi;

2) İş yerindən arayış və yaxud son 6 ayın əmək haqqının çıxarışı (iş vəsiqəsi ilə bir) təqdim olunmalıdır.

Tanınmış hüquqşünas Əkrəm Həsənov “Yeni Müsavat”a dedi ki, bu məsələdə açıq-aşkar qanun pozuntusu var:“”Reklam haqqında Qanun”un 33-cü maddəsi konkret olaraq maliyyə, bank, sığorta, investisiya xidmətlərinin və qiymətli kağızların reklamı ilə bağlıdır. Həmin maddənin 4-cü bəndində konkret olaraq deyilir ki, istehlak kreditlərinə dair reklamda kreditin xərci ilə bağlı məlumat verildikdə istehlakçı aşağıdakılar barədə məlumatlandırılmalıdır. Kreditin ümumi xərcinə daxil istənilən xərclər, o cümlədən illik faiz dərəcəsi, faktiki illik faiz dərəcəsinə hesablanmasına qanunvericiliyə müvafiq qaydada daxil olan digər xərclər; kreditin müddəti; kredit müəyyən malın alınması və ya xidmətlərin göstərilməsi ilə əlaqədar verildikdə, həmin mal və ya xidmət, onun nağd qiyməti və ilkin ödənilən məbləğ; kredit müqaviləsinin bağlanması üçün əlavə xidmət müqavilələrinin bağlanması məcburi olduqda və həmin xidmətin qiyməti əvvəlcədən müəyyən edilə bilinmədikdə, həmin müqaviləni bağlamaq öhdəliyi. Bu tələblərə uyğun olaraq belə reklamlardakı məlumatlar digər məlumatlardan kiçik ölçüdə olmayan və aydın şəkildə oxuna bilən şəkildə yazılmalıdır. Hazırkı reklam bukleti “Reklam haqqında” Qanunun tələblərini pozur.

Faktiki illik faizlə bağlı tələblər haqda məlumat verilmir. Bankdan kredit alan şəxsə illik nə qədər faiz ödəyəcəyi haqda konkret məlumat verilməlidir. Yazır kı, 9 faizlə 10 min kredit veririk. Neçə ayı 9, neçə ayı 26 faizlə verirlər, bunu konkret yazmalıdırlar. Bu, müştərini cəlb etmək üçün aldatmaqdır. İnzibati Xətalar Məcəlləsinin 428-ci maddəsi “Reklam haqqında” qanunvericiliyin pozulması adlanır. Əmtəələr, işlər, xidmətlər haqqında və yaxud onların istehsalçıları, icraçıları, satıcıları haqqında tamah məqsədilə bilə-bilə yalan məlumatlardan reklamda istifadə etməyə görə fiziki şəxslər 200 manatdan 500 manata qədər, vəzifəli şəxslər 800 manatdan 1200 manatadək, hüquqi şəxslər – bu halda bank 4 min manatdan 6 min manatadək məbləğdə cərimə edilir. Bank qanunu pozduğuna görə cərimə edilməlidir”.

“Yeni Müsavat”ın əməkdaşı məsələ ilə bağlı “Bank VTB” rəsmilərinin mövqeyini öyrənməyə çalışıb. Əməkdaşımıza bildirlib ki, marketinq şöbəsində Nigar Kərimova yalançı reklamla bağlı məsələyə aydınlıq gətirəcək. N.Kərimova isə redaksiyamızla əlaqə saxlamayıb.