Cümə axşamı Qazaxıstanın Almatı şəhərində Rusiya ölkə miqyasında üsyanı yatırmaq üçün paraşütçülər göndərdiyi bir vaxtda yeni zorakılıqlar başlayıb.
Azadmedia.az xəbər verir ki, Almatı polisi cümə axşamı səhər tezdən gecə ərzində onlarla iğtişaşçını öldürdüyünü bildirib. Səlahiyyətlilər təhlükəsizlik qüvvələrinin ən azı 18 əməkdaşının öldüyünü, o cümlədən ikisinin başı kəsilmiş vəziyyətdə tapıldığını bildirib. 2000-dən çox adam həbs edilib.

Reuters jurnalistlərinin bildirdiyinə görə, etirazçılarla əsgərlər arasında gecə davam edən küçə qarşıdurmalarından sonra şəhərdəki prezident iqamətgahı və onun meriyasının binası yanıb, yanan avtomobillər şəhəri vahiməli göstərir.


- Qazaxıstanda nə baş verir?

Hərbi qulluqçular daha əvvəl etirazçılar tərəfindən ələ keçirilən əsas hava limanına nəzarəti bərpa ediblər. Cümə axşamı axşam saatlarında Almatının əsas meydanında günün böyük bir hissəsində növbə ilə qoşunlar və yüzlərlə etirazçı tərəfindən işğal edilmiş döyüşlər yenidən başladı.
Baxmayaraq ki, gecədən sonra atışma yenidən dayanıb, Reuters müxbirləri hərbi maşınlar və çoxlu sayda əsgər irəliləyərkən partlayışlar və atəş səsləri eşidiblər. TASS xəbər agentliyi şahidlərə istinadən xəbər verir ki, yeni açılan atəş nəticəsində ölən və yaralananlar var.
Rusiyanın yerləşdirilməsi Kremlin qumar oyunu idi ki, sürətli hərbi qüvvə Qazaxıstanın 30 illik müstəqilliyinin ən dəhşətli zorakılığını tez bir zamanda yatırmaqla neft və uran hasil edən Mərkəzi Asiya ölkəsində öz maraqlarını təmin edə bilər.

Qazaxıstanın ən yüksək yatağı olan Tengiz yatağında neft hasilatı cümə axşamı azalıb, onun operatoru Chevron (CVX.N) bəzi podratçıların etirazlara dəstək olaraq qatar xətlərini kəsməsi səbəbindən azalıb. Cümə axşamı neft və uranın qiyməti 1%-dən çox artıb

“TALANÇILAR GƏLDİ”

Xatırladaq ki, Yeni il günü yanacağın qiymətinin artırılmasına etiraz olaraq başlayan qiyam çərşənbə günü Nazarbayevə qarşı şüarlar səsləndirən etirazçıların Almatı və digər şəhərlərdə ictimai binalara basqın edib yandırması ilə genişlənib.
Tokayev əvvəlcə kabinetini istefaya göndərməklə, yanacağın qiymət artımını geri götürməklə və sələfindən uzaqlaşaraq, o cümlədən Nazarbayevin saxladığı güclü mühafizə postunu ələ keçirməklə cavab verdi. Lakin bu addımlar Nazarbayevin ailəsini və müttəfiqlərini böyük sərvət toplamaqda ittiham edən kütləni sakitləşdirə bilmədi.
Nazarbayev 2019-cu ildə kommunist partiyasının keçmiş sovet dövlətini hələ də idarə edən sonuncu rəhbəri kimi prezidentlikdən uzaqlaşmdı. Lakin o və ailəsi öz adını daşıyan paytaxt Nur-Sultanda təhlükəsizlik qüvvələrinə və siyasi aparata nəzarət edən postlar saxlamışdı. İğtişaşlar başlayandan bəri onu nə görüblər, nə də ondan xəbər tutublar.
Rusiya qoşunlarının sürətlə gəlişi Kremlin keçmiş Sovet İttifaqında öz təsirini güc yolu ilə qorumağa hazır olduğunu nümayiş etdirdi. 2020-ci ilin sonundan etibarən Moskva Belarus liderini xalq üsyanına qarşı dəstəklədi, Azərbaycanla Ermənistan arasında müharibəni dayandırmaq üçün müdaxilə etdi və Qərbin təşvişinə görə Rusiyanın səkkiz il əvvəl işğal etdiyi Ukraynaya yenidən qoşun topladı.
Qazaxıstanda yerləşdirmə risk daşıyır: Qazaxıstan hakimiyyətinin Rusiyadan asılı olduğunu təmin etmək üçün Moskva etirazçıları daha da qızışdıra bilər.
Region üzrə ixtisaslaşmış iqtisadçı Tim Ash Tvitter hesabında "Onlar qazaxlıdırlar və Tokayev onları rus qoşunları ilə birlikdə yerləşdirməyə çalışacaq. Bu, Moskva üçün yaxşı görünməyəcək", - yazıb.
Lakin mütəşəkkil müxalifətin az olduğu bir ölkədə etirazlara nə dərəcədə geniş dəstək ola biləcəyini söyləmək çətindir, xüsusən də nümayişçilər zorakılıqda günahlandırılırsa.
Almatı şəhərinin əsas meydanı yaxınlığındakı Holiday Inn otelinin meneceri Əli telefonla Reuters agentliyinə bildirib ki, “Allaha şükür, hərbçilər nəhayət gəliblər”. “Dünən gecə qarətçilər gəlib yanımızda olan avtomobillərin şüşələrini sındırdılar”.
Tərcümə etdi: Elnurə Abuşova