Rövşən Əhmədov
YAP Ağcabədi rayon təşkilatının sədri

27 Sentyabr – 10 Noyabr 2020 tarixlərində baş verən 44 Günlük Müharibə Cənubi Qafqaz bölgəsindəki regional təhlükəsizlik arxitekturasını kökündən dəyişdi. Ermənistan – Azərbaycan münaqişəsi 30 ilə yaxın davam etdi və beynəlxalq vasitəçilər münaqişənin həlli yolunda heç bir real uğur qazana bilmədilər. Ermənistanda Baş Nazir Nikol Paşinyanın başçılıq etdiyi qondarma inqilabi hökumətin Azərbaycana qarşı siyasi və hərbi təxribatlara başlayaraq onilliklər ərzində əldə edilmiş razılaşmalar və prinsipləri rədd etməsi ilə ATƏT-in Minsk Qrupunun apardığı danışıqlar prosesi dalana dirəndi. Paşinyanın rəhbərliyi dövründə daha da artan gərginlik və ədavət Azərbaycanın tarixə 44 günlük müharibə kimi düşən genişmiqyaslı hərbi əks hücum əməliyyatlarına başlaması ilə nəticələndi. Ərazi bütövlüyünü bərpa edən Azərbaycan Cənubi Qafqazda yeni bir dövrün – sülh və inkişaf üçün fürsət dövrünün başlanmasında əsas rol oynadı. Lakin 44 günlük müharibənin nəticələri, şübhəsiz ki, Cənubi Qafqazın hüdudlarından kənara çıxır və alınan dərslər beynəlxalq ictimaiyyət üçün də aktualdır.

Ermənistanla Azərbaycan arasındakı münaqişə Cənubi Qafqazda təhlükəsizlik və sabitlik üçün əsas təhdid təşkil edirdi. Bu münaqişə insanların əziyyət çəkməsinə və əhalinin bir yerdən başqa yerə köçməsinə səbəb oldu. Birləşmiş Millətlər Təşkilatının 1993-cü ildə münaqişə ilə bağlı qəbul etdiyi işğalçı qüvvələrin Azərbaycan ərazilərindən dərhal və qeyd-şərtsiz çıxarılmasını tələb edən dörd qətnaməyə baxmayaraq, Ermənistan işğalını davam etdirdi və bununla da beynəlxalq hüququn əsas prinsipini pozdu. Beynəlxalq ictimaiyyətin münaqişənin həllinə kömək etməklə bağlı acizliyi sülh prosesini çıxılmaz vəziyyətə saldı.

Ermənistan anlamalıdır ki, Qarabağ bölgəsində azərbaycanlı və erməni xalqının dinc yanaşı yaşaması üçün ictimayətin sülhə hazırlamaq Azərbaycana qarşı təbliğat aparmaqdan əl çəkmək demarkasiya və delimitasiya işlərinə başlamaq sülh prosesinə start vermək lazımdır. Nəticə etibarilə, Ermənistan-Azərbaycan sərhəd mübahisəsinin həlli üçün hər iki ölkənin ərazi bütövlüyünün qarşılıqlı tanınması və beynəlxalq ictimaiyyətin bu məsələyə dəstəyi son dərəcə vacibdir.

Praqada keçirilən 4 tərəfli görüş bir daha göstərdi ki, hələ də bəzi dövlətlər münaqişənin nizamlanmasını istəmirlər və yaxud razılaşmaya Ermənistanın xeyrinə bəzi müddəalar əlavə etməyə çalışırlar.

Ölkə Prezidentinin qətiyyətli, böyük hüquqi və siyasi bilgiyə malik olması sayəsində bu kimi cəhdlər nəticəsiz qaldı və Azərbaycanın milli maraqlarının qorunması motivi qəbul edilmiş bəyanatda öz əksini tapdı.

Əldə edilmiş nəticələrin məntiqi yekununu belə xarakterizə etmək olar: Praqa görüşləri də Azərbaycanın növbəti diplomatik qələbəsidir.