"1 faizlik nağdlaşdırma ilə bağlı sadələşdirilmiş verginin hüquqi əsası yoxdur"

Bunu “Şəffaflıq Azərbaycan” təşkilatının və ABŞ Beynəlxalq İnkişaf Agentliyinin təşkilatçılığı ilə keçirilən tədbirdə layihə kordinatoru Məhəmməd Muradov deyib. Digər tərəfdən, 1 faizlik nağdlaşdırma vergisinin iqtisadi əsası yoxdur: “Fikrimizcə, sahibkar əgər gəlir əldə etmirsə, dəyər yaratmırsa, niyə ondan vergi tutulmalıdır?”

O bildirib ki, nağdlaşdırma ilə bağlı verginin tətbiqindən sonra yeni problemlər ortaya çıxıb. Fərdi sahibkar öz VÖEN hesabından şəxsi hesabına pul köçürə bilmir: “Qanunun mahiyyəti nağdsızlaşmanı təşkil etməkdir. Amma banklar bildirirlər ki, sən vəsaiti nağdılaşdır, 1 faizlik vergini ver, sonra şəxsi hesabına qoy. Bu ona gətirib çıxarır ki, qanun öz məqsədinə xidmət etmir”.

“Şəffaflıq Azərbaycan”ın tövsiyyəsi ondan ibarətdir ki, 1 faizlik nağdlaşdırma vergisi ləğv edilsin: “Nağdlaşdırmanı qadağan qaydaların tətbiqindənsə nağdsız ödəmələrə stimullaşdırıcı qaydalar tətbiq edilməsi məqsədəuyğun olardı”.

Məhəmməd Muradov nağdlaşdırma ilə bağlı qadağaların davam etdiriləcəyi təqdirdə 15-30 min manat limitindən sonra diferensiallaşdırılmış vergi tətbiq edilməsini təklif edir: “Məsələn, nağdlaşdırmanın həcmi 16 min manatdırsa, burada 1 faizlik vergi 15 min manatdan sonrakı min manata tətbiq edilsin”.

İqtisadçı-alim Fuad İbrahimov “Cümhuriyət” qəzetinə bildirib ki, 1 faizlik nağdlaşdırma ilə bağlı sadələşdirilmiş verginin iqtisadi əsasının olub-olmamasının iqtisadi nəzəriyyəyə heç bir aidiyyəti yoxdur: “Azərbaycanda bu, individual xarakter daşıyır. Məsələn, bir zamanlar Fransada gəlir vergisi 75 faizə qədər qaldırıldı. Doğrudur, bu, birmənalı qəbul olunmamışdı. Ancaq faktiki praktikada bu olub. Bunu iqtisadi əsaslarla və yaxud da nəzəriyyə ilə əlaqələndirmək düzgün deyil. Azərbaycanda da müəyyən iqtisadi çətinliklər olduğu üçün 1 faizlik nağdlaşdırma ilə bağlı sadələşdirilmiş vergi qəbul olundu. Ümumiyyətlə, əgər hansısa bir ölkədə iqtisadi tənəzzül, böhran dövrü yaşanılarsa, daha effektiv, daha elastik və daha münbit mühit yaratmaqdan ötrü stimullaşdırıcı amillərə əl atmaq lazımdır. Misal üçün, nağdlaşdırmada 1 faizi çəkməklə haradasa iqtisadiyyatın kiçilməsinə əl atmış oluruq. Həmçinin sahibkarların əl-qolunu bağlamış oluruq. Qeyri-rəsmi də olsa, məhdudiyyətlər yaradırıq. Bu olmasa, daha yaxşı olar”.

Ekspert onu da vurğulayıb ki, hər bir dövlətdə büdcədə irəliləyiş əldə etmək üçün bu cür alətlərdən istifadə etmək olar: “Bu göstərici 2, 3, hətta 5 faiz də ola bilər. Ancaq baxışlar bunun üzərində qurulmamalıdır. Nağdlaşdırmaya görə tətbiq edilən vergi istənilən vaxt ləğv oluna bilər, bu, hökumətin əlində olan bir ixtiyardır. Necə tətbiq ediblər, elə də ləğv edə bilərlər. Ümumiyyətlə, bu qəbildən olan vergilərin olmaması iqtisadiyyatı daha çox stimullaşdırar və iqtisadiyyatın inkişafına doğru yol açar. Əgər institutsional səviyyədə dərindən düşünülərsə, bunun ölkə iqtisadiyyatında və büdcəsində xüsusi çəkisinin olmadığını görmək olar. Elmi araşdırılma aparılsa, bunun daha çox ziyanının olduğunu görmək olar, nəinki xeyrinin”.