Vaşinqtonda keçirilən yüksək səviyyəli görüş, iki ölkə arasında münasibətləri normallaşdırmaq məqsədi daşısa da, ABŞ Prezidenti Donald Trump ilə Cənubi Afrika Prezidenti Cyril Ramaphosa arasında yaşanan gərgin anlarla gündəmə damğa vurdu. ABŞ-ın son günlərdə 59 ağdərili cənubi afrikalıya sığınacaq verməsi fonunda Ramaphosa ilə keçirilən görüşdə, Trump “Cənubi Afrikada ağ fermerlərə qarşı soyqırım tətbiq olunduğu” iddiasını yenidən səsləndirərək görüşün axarını dəyişdi.
Trump videonu nümayiş etdirdi, Ramaphosa sakitliyini qorudu
Görüş zamanı Trump, işıqlandırmanın azaldılmasını istəyərək, Cənubi Afrikada guya qətlə yetirilmiş ağ fermerlərin guya məzarlarını əks etdirən bir video təqdim etdi. Videoda radikal siyasi fiqur Julius Malemanın “Boer’i vur, fermeri vur” sözləri ilə səsləndirdiyi bir mahnı və yol kənarına düzülmüş xaçlar göstərilirdi. Trump bu görüntülərin "ağ fermerlərin məzarlıqları" olduğunu iddia etsə də, həmin xaçların sadəcə 2020-ci ildə keçirilmiş bir etiraz aksiyasının simvolik hissəsi olduğu ortaya çıxdı.
Ramaphosa, Malema və partiyasının hökumətdə olmadığını, azlıqda olan bir müxalifət partiyası olduğunu vurğulayaraq bu tərzdəki ritorikanın rəsmi siyasətlə əlaqəsi olmadığını bildirdi. O, “Əgər ölkəmdə soyqırım olsaydı, buradakı ağdərili nümayəndə heyətim – Ernie Els, Retief Goosen və iş adamı Johann Rupert – burada olmazdı,” deyə əlavə etdi.
Sığınacaq, ticarət və siyasət bir masada
Müzakirələrin əsas məqsədi Cənubi Afrika ilə ABŞ arasındakı ticarət əlaqələrinin bərpası idi. Ramaphosa, 30%-lik gömrük tariflərinin Cənubi Afrika ixracatına ciddi təsir etdiyini vurğulasa da, bu müzakirələr Trump-ın iddiaları fonunda arxa planda qaldı. Trump-ın Cənubi Afrikadan gələn ağdərililərə sığınacaq təklifi və “ağlara qarşı sistemli zülm” iddiası görüşü diplomatik sferadan siyasi şouya çevirdi.
Cənubi Afrika rəsmiləri və beynəlxalq ekspertlər ağlara qarşı soyqırım iddialarının reallığa əsaslanmadığını, ölkədə baş verən cinayətlərin bütün irqləri əhatə etdiyini, qurbanların böyük əksəriyyətinin isə qara dərililər olduğunu vurğulayırlar.
Gülüş dolu zarafatla başa çatan gərgin görüş
Bütün gərginliyə baxmayaraq, Ramaphosa görüşü “uğurlu” adlandırdı və ölkəsinin “Nelson Mandelanın barış və ədalət yolu ilə getdiyini” xatırlatdı. Bir jurnalistin “Qatar ABŞ-a prezident üçün təyyarə hədiyyə edib, bəs siz?” sualına cavabında isə Ramaphosa “Sizə verəcək təyyarəm yoxdur, cənab Prezident” deyərək gülüşə səbəb oldu.
Nəticə: Diplomatiya, yoxsa şou?
Mütəxəssislər bu görüşü “ənənəvi diplomatiyadan çox, Tramp-şou” kimi dəyərləndirir və bildirirlər ki, Ramaphosa və komandası bu üsluba hazırlıqsız yaxalanıb. İki ölkə arasında münasibətlərin son illərdə ən gərgin dövrünü yaşadığı bildirilir. Görüş bir daha göstərdi ki, müasir diplomatiyada emosiyalar, media təsiri və siyasi performans da əsas rol oynayır.