Avrasiyanın mərkəzində dərin diplomatik vəziyyət geosiyasi mənzərəni yenidən formalaşdırır. Şərqlə Qərbin qovşağında yerləşən Azərbaycan türkdilli ölkələr arasında daha sıx əlaqələri gücləndirmək məqsədi daşıyan strateji təşəbbüsə rəhbərlik edir. Türk Dövlətləri Təşkilatı (TDT) ətrafında cərəyan edən bu təşəbbüs təkcə regional əməkdaşlıq deyil, vahid türk dünyasını yaratmaq üçün uzaqgörən səydir. 2009-cu ildə Naxçıvan Sazişi ilə əsası qoyulan TDT sürətlə öz üzvləri arasında qarşılıqlı etimadı, sülhü və rifahı təşviq etmək üçün dinamik foruma çevrilib.

Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi altında Azərbaycan TDT-nin beynəlxalq məsələlərdə rolunu artırmaq üçün səylərini ikiqat artırdı. Prezidentin öhdəliyi inauqurasiya nitqi zamanı vurğulandı və burada TDT-nin əsas diplomatik prioritet kimi strateji əhəmiyyətini qeyd olundu. "Biz Türk Dövlətləri Təşkilatı çərçivəsində səylərimizi davam etdirəcəyik. Bu, bizim üçün prioritet məsələdir", - deyən Prezident Əliyev Azərbaycanın xarici siyasətinin aydın yol xəritəsini işarə etdi.

Əvvəlcə dörd təsisçi üzv arasında əməkdaşlıq forumu kimi başlayan TDT, indi əlavə müşahidəçilərlə yeddi üzv dövlətdən ibarət olan nüfuzlu təşkilata çevrilib. Bu birlik təkcə siyasi və iqtisadi ittifaqı deyil, həm də türk irsi və dəyərlərinin mədəni və sosial birləşməsini təmsil edir. TDT vasitəsilə Azərbaycan və onun tərəfdaşları regional və qlobal çağırışların həlli üçün öz kollektiv potensialından istifadə etmək məqsədi ilə birlik və güc hekayəsi yaradırlar.

Azərbaycan özünü TDT çərçivəsində əsas təşəbbüskarlardan biri kimi göstərir və ölkənin strateji təşəbbüsləri sadəcə dövlətlərin koalisiyasını qurmağa yox, türk birliyinin formalaşmasında həlledici rol oynamağa və əhəmiyyətli bir güc blokuna çevirməyə çalışır.

Azərbaycan Diplomatik Gündəmdə Türk Dünyası Birliyinə üstünlük verir

Azərbaycan-Türkdilli Dövlətlərin Əməkdaşlıq Şurası (TDƏŞ) inkişaf etməyə davam etdikcə, Azərbaycan türkdilli xalqlar arasında möhkəm ittifaqı möhkəmləndirməyi qarşısına məqsəd qoyaraq, Türk Dünyası daxilindəki roluna daha çox üstünlük verdi. Prezident İlham Əliyev andiçmə mərasimində bu diqqəti xüsusi vurğulayaraq bildirib ki, "Biz Türk Dövlətləri Təşkilatı çərçivəsində səylərimizi davam etdirəcəyik. Bu, bizim üçün əsas beynəlxalq təşkilatdır, çünki bizim ailəmizdir. Bizim başqa ailəmiz yoxdur. Bizim ailəmiz türk dünyasıdır”.

Bakıda türkdilli xalqlar arasında daha böyük birliyə təkan vermək milli diplomatik gündəmdə mühüm yer tutur. Bu təşəbbüsə Azərbaycanın idarəçiliyi altında öz rolunu və təsirini fəal şəkildə genişləndirən TDT rəhbərlik edir. Prezident İlham Əliyev Türk Dövlətləri Təşkilatının (TDT) strateji əhəmiyyətini vurğulayaraq, onu öz administrasiyası üçün prioritet vəzifə elan edib. Bu diqqət təkcə regional əlaqələri gücləndirmək deyil, həm də beynəlxalq münasibətlərdə vahid cəbhə yaratmaq üçün daha geniş ambisiyanı əks etdirir. Azərbaycanın fəal rolu TDT-ni türkdilli dünyada qarşılıqlı maraqları irəli sürməyə və sabitliyi təmin etməyə qadir olan daha güclü və inteqrasiya olunmuş bloka çevirmək məqsədi daşıyır.

Birlik və güc üçün baxış

Əvvəllər Türkdilli Dövlətlərin Əməkdaşlıq Şurası kimi tanınan Türk Dövlətləri Təşkilatı (TDT) Azərbaycan, Qazaxıstan, Qırğızıstan və Türkiyə tərəfindən ratifikasiya olunmuş sazişdən irəli gələrək, türkdilli dövlətlər arasında əlaqələrin daha da dərinləşdirilməsi üçün birgə səylərin başlandığını qeyd etdi. Bu illər ərzində bu təşkilat həm təsir, həm də üzvlük baxımından əhəmiyyətli dərəcədə inkişaf edərək, üzvləri arasında hərtərəfli əlaqələri - iqtisadi, siyasi və mədəni - təşviq edən quruma çevrilmişdir.

TDT beynəlxalq arenada getdikcə daha çox nüfuz qazanır və özünü türk xalqlarının mənafeyini və hüquqlarını qlobal miqyasda müdafiə edən mərkəz kimi fəaliyyət göstərir. Təşkilat birgə səyləri ilə regionda sülh və sabitliyi təşviq etmək, ekstremizmə qarşı mübarizə aparmaq və sosial-iqtisadi inkişafı dəstəkləmək məqsədi daşıyır. Ticarət əlaqələrini gücləndirməklə, investisiya imkanlarını asanlaşdırmaqla və mədəni və təhsil mübadilələrini təşviq etməklə TDT nəinki üzv dövlətlər arasında əlaqələri dərinləşdirir, həm də bir-biri ilə daha sıx bağlı və çiçəklənən regiona töhfə verir.

Sevinc Gülməmmədova

TDT-nin artan nüfuzu onun Avrasiyada geosiyasi dinamikanı formalaşdırmaq potensialını göstərir. Üzvlərinin müxtəlif sahələrdə səylərini birləşdirməyə davam edən təşkilat gələcəkdə türk dünyasının kollektiv istəklərini və rifahını müdafiə edərək daha da mühüm rol oynamağa hazırlaşır. Ortaq irsə və qarşılıqlı maraqlara söykənən bu birlik və güc baxışı TDT-ni qlobal arenada nəhəng bir ittifaq kimi irəli aparır.

Azərbaycanın strateji rolu

Azərbaycan Türk Dövlətləri Təşkilatının (TDT) gələcəyinin formalaşmasında mərkəzi fiqur kimi çıxış edərək, təşkilatın dünya miqyasında rolunu artırmaq üçün strateji mövqeyindən və son geosiyasi uğurlarından istifadə edir. Ölkənin TDT-də fəal iştirakı onun digər türkdilli xalqlarla tarixi və mədəni əlaqələrindən, eləcə də regional məsələlərdə aktiv iştirak etmək istəklərindən irəli gəlir. Əvvəllər işğal olunmuş ərazilərin bütövlükdə geri alınmasının mühüm mərhələlərindən sonra Azərbaycan TDT çərçivəsində təşkilatdan regional sabitliyin və əməkdaşlığın təşviqi üçün fundamental alət kimi təşviq etmək məqsədi ilə səylərini ikiqat artırdı.

Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Azərbaycanın TDT üzrə strategiyası dəqiq müəyyən edilmiş və iddialıdır. Prezident TDT-ni təkcə türk dünyasının kollektiv maraqlarına cavab verən təşkilat kimi deyil, həm də sülh, sabitlik və qarşılıqlı inkişafın çırağı rolunu oynayan əsas platforma kimi nəzərdə tutur. Bu baxışın kökündə vahid türk dünyasının beynəlxalq aləmdə öz üzvlərinin hüquq və mənafelərini müdafiə edərək qlobal işlərə əhəmiyyətli təsir göstərə biləcəyi inancı dayanır.

Türkdilli ölkələr arasında birlik və ortaq məqsəd hissini gücləndirməklə Azərbaycan həm daxili çağırışları, həm də xarici təzyiqləri effektiv şəkildə həll edə bilən sabit və firavan region yaratmağı hədəfləyir. Ölkə rəhbərliyi başa düşür ki, TDT-nin gücü təkcə iqtisadi və ya hərbi gücdə deyil, həm də bu ölkələri birləşdirən dərin mədəni və tarixi bağlardadır.

Təsir və imkanların genişləndirilməsi

Türk Dövlətləri Təşkilatı (TDT) üzv dövlətlərinin üzləşdiyi saysız-hesabsız çağırışlara və imkanlara cavab verərək, artan fəaliyyət spektrini idarə etmək üçün mükəmməl təşkilati struktur hazırlayıb. Bu çərçivədə mərkəzi olan Dövlət Başçıları Şurası və Xarici İşlər Nazirləri Şurasıdır və üzv ölkələrdə strateji olaraq yerləşən müxtəlif ixtisaslaşmış komitələr və nümayəndəliklər ilə tamamlanır. Bu konfiqurasiya TDT-nin sürətlə dəyişən geosiyasi mənzərədə səmərəli və çevik işləməsinə imkan verir.

TDT-nin mandatının əsasını beynəlxalq terrorizmlə mübarizə, ticarət və investisiya imkanlarının genişləndirilməsi və mədəni mübadilələrin təşviqi kimi aktual məsələlərin həlli təşkil edir.

Bundan əlavə, TDT-nin əməliyyat çərçivəsi elm, texnologiya və təhsildə irəliləyişləri asanlaşdırmaqla, onun üzvləri arasında dinamik fikir və qabaqcıl təcrübə mübadiləsini təşviq etmək üçün nəzərdə tutulmuşdur. Bu cür mübadilələri təşviq etməklə, TDT üzv dövlətlərin intellektual və texnoloji imkanlarını artırır, onları müasir çağırışlarla daha yaxşı mübarizə aparmaq və yaranan imkanlardan yararlanmaq üçün çalışır.

TDT öz təsir imkanlarını genişləndirməkdə davam etdikcə, təkcə üzv dövlətlərin deyil, həm də regionda maraqlı olan xarici güclərin geosiyasi hesablamalarında getdikcə daha vacib komponentə çevrilir. Təşkilatın iqtisadi inkişafı dəstəkləmək, sülh və sabitliyi təmin etmək, zəngin mədəni mübadilələri təşviq etmək sahəsində uğurları onu beynəlxalq arenada mühüm oyunçuya çevirir. Strukturlaşdırılmış, lakin çevik yanaşması ilə TDT gələcək illərdə türk dünyasının maraqlarını və rifahını təşviq edərək, böyümə və təsir trayektoriyasını davam etdirməyə hazırdır.

Mədəniyyət və təhsil sahəsində əməkdaşlıq

Azərbaycanın türk mədəniyyətinin qorunub saxlanmasına və təbliğinə olan bağlılığı siyasi və iqtisadi fəaliyyətlərdən kənara çıxır. TÜRKSOY və Türk Akademiyası kimi qurumlar vasitəsilə Azərbaycan türkdilli xalqlar arasında təhsil və mədəniyyət dinamikasını zənginləşdirərək mədəniyyət diplomatiyasında mühüm rol oynayır. Bundan başqa, mərkəzi ofisi Bakıda yerləşən Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondu da bu öhdəliyin nümunəsidir. Türk dünyasının zəngin mədəni irsini qorumaq və qeyd etmək məqsədilə yaradılan Fond Azərbaycanın türk xalqlarının tarixi və bədii irsinin qorunub saxlanması və paylaşılması istiqamətində göstərdiyi səylərdə təməl daşı rolunu oynayır və bununla da onların mədəni töhfələrinin qlobal miqyasda daha çox anlaşılmasını və qiymətləndirilməsini təşviq edir.

Türk Dünyası Birliyinin Gələcəyi

Türk Dövlətləri Təşkilatı (TDT) təkamülünü davam etdirdikcə, beynəlxalq arenada mühüm güc blokuna çevrilmək üçün strateji mövqe nümayiş etdirir. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev və Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanın birgə baxışı qlobal çağırışların həllində vahid türk dünyasının mühüm rolunu vurğulayır. Onların birgə rəhbərliyi TDT-nin dünya səhnəsindəki rolunu sürətlə yüksəldən gücləndirilmiş birlik və təsirə yönəltmək üçün əsasdır.

TDT-ni gücləndirmək üçün bu ambisiya türkdilli dövlətlərin təkcə qlobal dinamikaya reaksiya verməsini deyil, həm də bu dinamikanın fəal formalaşdırılmasını təmin etmək üçün daha geniş strategiyanı əks etdirir. Təşkilat etimad və bacarıqlarını artırdıqca, onun həm regional, həm də beynəlxalq siyasətlərə təsir imkanları genişlənməkdə davam edir və türk dünyasının qlobal diplomatiya və əməkdaşlıqda mərkəzi oyunçu olduğu gələcək vəd edir.

Nəticə

Avrasiyanın inkişaf edən geosiyasi mənzərəsində Türk Dövlətləri Təşkilatı (TDT) üzv dövlətlərin ortaq baxışı və diplomatik səyləri ilə sürətlə əhəmiyyətli bir güc bloku kimi meydana çıxır. Azərbaycanın rəhbərlik etdiyi və xüsusilə Türkiyə ilə strateji müttəfiqliklər tərəfindən dəstəklənən TDT təkcə regional inteqrasiyanı təşviq etmir, həm də özünü qlobal diplomatiyada nəhəng bir qüvvə kimi göstərir.

Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin və Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanın rəhbərliyi ilə TDT gələcəyə aydın və iddialı baxışlarını ifadə edir. Bu baxış qlobal çağırışları həll etmək və onlara təsir göstərmək üçün türkdilli xalqlar arasında birliyin vacibliyini vurğulayır. Azərbaycanın rəhbərlik etdiyi təşkilat türk dünyasında və onun hüdudlarından kənarda sülh, sabitlik və rifahı təşviq etmək üçün inkişaf etmiş imkanlarından və strateji mövqeyindən istifadə edir.

Təhsil və mədəniyyət diplomatiyası TDT-nin üzv dövlətlərdə ictimai və mədəni quruluşu artırmaq strategiyasının təməl daşını təşkil edir. TÜRKSOY və Türk Akademiyası kimi qurumlar və Bakıda yerləşən Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondu kimi təşəbbüslər vasitəsilə Azərbaycan türk irsinin qorunub saxlanması və təbliği ilə məşğul olur. Bu səylər təkcə təhsil mənzərəsini zənginləşdirməklə kifayətlənmir, həm də TDT-nin təməlini möhkəmləndirərək türkdilli əhali arasında mədəni kimliyi və birliyi gücləndirir.

İrəliyə baxsaq, Əliyev və Ərdoğanın liderliyi mühüm əhəmiyyət kəsb edir, çünki onlar TDT-ni daha böyük birliyə və qlobal səhnəyə təsir etməyə yönəldirlər. Təşkilatın birləşdirici qüvvə kimi fəaliyyət göstərmək üzrə strateji niyyəti onun əhəmiyyətli regional və beynəlxalq dinamikanı formalaşdırmaq potensialını vurğulayır. TDT-nin vahid türk dünyasını təşviq etmək öhdəliyi üzv dövlətlərin geosiyasi təsir imkanlarını və qlobal mövqelərini artırmaq üçün daha geniş strateji imperativi əks etdirir.

TDT-nin özünə inamı və qabiliyyəti artmaqda davam etdikcə, onun qlobal məsələlərdə rolunun genişlənəcəyi və türk dünyası tarixində yeni səhifənin açılacağı gözlənilir. Bu trayektoriya nəinki daha inteqrasiyalı və əməkdaşlıq edən regional çərçivə vəd edir, həm də TDT-ni qlobal sülhün və inkişafın təşviqində əsas oyunçu kimi yerləşdirir. Türk dünyasının gələcəyi, TDT-nin himayəsi altında, artan nüfuz və nüfuzdan biri kimi görünür və onu beynəlxalq birliyin ayrılmaz hissəsinə çevirir.(Report)