Nyu-Meksiko ştatının Albukerke şəhərindəki Sandia Milli Laboratoriyasının amerikalı alimləri gələcəkdə GPS sistemini əvəz edə biləcək kvant naviqasiyasının inkişafında irəliləyiş olduğunu elan ediblər. Tədqiqat Science Advances (SciAdv) elmi jurnalında dərc olunub.

Mütəxəssislər atom interferometriya sistemini dəfələrlə azaldaraq portativ kvant kompası yaratmağa yaxınlaşdılar. Son vaxtlara qədər bu qurğular soyuducu ölçüsündə olan cihazlar idi və onların köməyi ilə geopozisiya təyin edilməsi altı belə cihazın işləməsini tələb edirdi.

Atom interferometriyası sürətlənməni, fırlanmanı və bucaq sürətini dəqiq ölçmək üçün elektronların dalğa xüsusiyyətindən istifadə edir.

Bu dəyişənlər kvant kompaslarının istifadəçilərinə cihazlar və peyklər arasında siqnalların davamlı ötürülməsinə əsaslanan GPS-dən istifadə etmədən öz yerlərini ölçməyə və izləməyə kömək edə bilər.

İşıq yayan lazerdən fərqli olaraq, atom interferometri ultrasoyuq atomlardan ibarət şüa yayır və sonra bu şüanı manipulyasiya etmək üçün işıqdan istifadə edir.

İnterferometr müxtəlif yollardakı atomlar arasında faza fərqini - dalğaların zirvələri və vadilərinin üst-üstə düşməsini - ölçür. Enerjinin iki şəkildə dəyişməsi, məsələn, bir atom işıqla qarşılıqlı təsirdən enerji aldıqda, atomları fazada və ondan kənarda hərəkət etdirəcəkdir. Alimlər bundan atomların nə qədər sürətləndiyini ölçmək üçün istifadə edə bilərlər.

Tədqiqatçılar şüanın tezliyini tənzimləmək, interferometri adi mikroçip ölçüsünə qədər azaltmaq üçün kiçik modulyatorlar hazırlayıblar.

Tərəqqiyə baxmayaraq, portativ kvant kompasları hələ istehsala hazır deyil. Alimlər hələ də digər komponentlərin miniatürləşdirilməsi və onların bir prosessora inteqrasiyası üzərində işləyirlər. Lakin komanda sistemin digər hissələrini azaltmaqda və kövrək avadanlıqları vibrasiyadan, zərbədən və radiasiyadan qorumaqda uğur qazanıb.