Son günlər Azərbaycan təkcə UEFA Çempionlar Liqasında futbol uğurları ilə deyil, həm də nəqliyyat və enerji bazarlarında strateji addımları ilə bir daha diqqət çəkir.
“Ölkə.Az” xəbər verir ki, bu barədə sabiq millət vəkili Ceyhun Osmanlının “Euronews”da dərc edilən məqaləsində yazılıb. Bildirilib ki, bu ayın əvvəllərində “İpək Dəmiryolu” kimi tanınan Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolunun açılışı olub. Bu layihə Orta Asiya, Çin, Türkiyə, Avropa, Rusiya, İran və Yaxın Şərqlə Qafqaz ölkələrinin strateji əhəmiyyətini artırmış oldu.

826 kilometrlik xətt Azərbaycan Respublikası Prezidenti İlham Əliyev tərəfindən Avropanı Asiya ilə birləşdirən ən qısa və etibarlı yol adlandırılıb. Çünki bu dəmir yolu Çin və Avropa bazarları arasında məsafəni 15 günə azaldır. Bu da, dəniz marşrutundan daha sürətli, eyni zamanda hava nəqliyyatından daha səmərəlidir.

“Xətt boyunca yeni pulsuz zonaların yaradılması ilə mövcud Bakı-Tiflis-Ceyhan neft kəmərinə və Bakı-Tbilisi-Ərzurum təbii qaz boru kəmərinə əlavə olaraq Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu daha səmərəli və gəlirli nəqliyyat vasitəsidir”, - deyə məqalədə bildirilib.

2016-cı ildə Krım işğalından sonra Rusiyaya qarşı Avropa ölkələrinin tətbiq etdiyi sanksiyalar nəticəsində hər il dərinləşən izolyasiyasını nəzərə alaraq, BTQ həm də Avropa Birliyi üçün çox yaxşı xəbərdir. Bu günə qədər Çin və Avropa arasında yalnız Trans-Sibir dəmir yolu əlaqəsi olduğunu nəzərə alaraq, Avropa Birliyi bu layihəni Türkiyə, Azərbaycan, Gürcüstan və Orta Asiya ilə əlaqə yaratmaq üçün çox önəmli olduğunu qəbul etdi. Bu 1 trilyon dollarlıq infrastruktur planı olan kəmər və yol müəssisəsi üçün regional müttəfiqləri axtaran Çin üçün yaxşı layihədir.

BTQ dəmiryolu tamamlandıqdan sonra Qazaxıstandan Xəzər dənizinə gələrək yeni Bakı Beynəlxalq Dəniz limanına çatan qatarlar, Rusiya və Ermənistandan keçmədən, Gürcüstan və Türkiyə üzərində Avropa üçün yeni bir marşrut seçmək imkanı yaratdı.

Bu layihə Rusiya-Gürcüstan münaqişəsi səbəbindən ləng inkişaf etsə də, Azərbaycan Dövlət neft Fondu hesabına Gürcüstan dəmir yolunun bir hissəsinin maliyyələşdirilməsi üçün kredit ayrıldı. Bu da, 105 kilometrlik xəttin tikintisində böyük rol oynadı. Yeni açılan Qars-Axalkalaki dəmir yolu 1993-cü ildən bəri istifadə olunmayan Ermənistan və Türkiyə arasında köhnə dəmir yolu xəttinə alternativdir.

Xətt boyunca yeni pulsuz zonaların yaradılması ilə mövcud Bakı-Tiflis-Ceyhan neft kəmərinə və Bakı-Tbilisi-Ərzurum təbii qaz boru kəmərinə əlavə olaraq Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu daha səmərəli və gəlirli nəqliyyat vasitəsidir. Bu baxımdan qeyd etmək lazımdır ki, Dünya İqtisadi Forumunda 2017-2018-ci illərdə Azərbaycan 138 ölkə arasında 35-ci yeri tutub.

Qeyd edək ki, Cənub Qaz Dəhlizi layihəsinin həyata keçirilməsi ilə regionun nəqliyyat və enerji əlaqələri daha da güclənəcək. Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankı 2017-ci il oktyabrın 18-də Transanadolu boru kəməri (TANAP) ilə birlikdə Azərbaycan Şahdəniz yatağından təbii qazın Avropaya nəqli prosesində

Transanadolu boru kəməri (TANAP) üçün 500 milyon dollar məbləğində təsdiq edib və bu, 2017-ci il oktyabrın 18-də Azərbaycan Şahdəniz yatağından təbii qazın Avropaya nəqli prosesində son dərəcə vacibdir. Bu səbəbdən TANAP üçün 500 milyon dollarlıq bir fond təsdiqləndi. Bu Avropanın Rusiyaya təbii qazdan asılılığını azaldacaq ə eyyni zamanda enerji təhlükəsizliyi və diversifikasiyası üçün böyük bir addımdır.
Son bir neçə ay ərzində baş tutan digər bir diqqətəlayiq layihə 2049-cu ilin sonuna qədər “Azəri-Çıraq-Günəşli” (AÇG) İstehsal payı müqaviləsinin uzadılmasıdır. Bnunla da, Azərbaycanın dünya bazarında böyük enerji layihələrinə güvəni və etibarlı ortaq olması bir daha təsdiqləndi.

Bəzi konsorsium üzvlərinin yaratdığı problemlərə baxmayaraq, Azərbaycanın nəhən enerji şirkəti olan SOCAR bu müqaviləni yekunlaşdırmağı bacardı. Bu müqavilə nəticəsində BP-nin payı 35,8% -dən 30,37% -ə düşərkən, öz payını 11,65% -dən 25% -dək artırdı.

Yeni müqavilə yalnız Azərbaycanın enerji sektorunda 40 milyard dollar dəyərində böyük investisiyaların təmin edilməyəcək, eyni zamanda Azərbaycan hökuməti üçün 3,6 milyard dollar bonus ödənişini təmin edəcək.

Neft qiymətlərinin düşdüyü və Xəzər Dənizində neft istehsalının riskli bir hala düşdüyü 1994-cü ildən sonra müharibə qurbanı olmuş keçmiş Sovet ölkəsinin sonradan böyük neft divlətilə birgəmüqavilələr bağlaması həqiqətən də çox çətin oldu.
Müqavilənin imzalanmasından bəri təxminən 500 milyon ton və 3 milyard barel neft satışından əldə olunan gəlir hesabına 27 il sonra Azərbaycan üçün yeni şərtlərlə razılaşmaq çox rahat oldu.

Bundan başqa, əsrin müqavilələrinin davamı da ola bilər. AÇG dərin təbii qaz yatağı gələcəkdə TANAP-ın illik ehtiyaclarını 15 milyard kubmetrə çatdırmaq potensialına malik ola bilər. Bundan əlavə, AÇG-nin yeddinci və yeni istehsal platformasının 2020-ci ildə açılacağı gözlənilir.

Birinci yüzildə neft istehsalında öncül olan Bakı, ötən aylarda BKT və AÇG nümunələrinin göstərdiyi kimi İpək Yolu boyunca yeni etibarlı nəqliyyat və enerji dəhlizlərinin yaradılmasında əsas vasitədir.

Yaxın Şərqdəki münaqişə, Cənubi Qafqazda gərginlik, İran və Rusiya ilə getdikcə kəskinləşən vəziyyəti nəzərə alsaq, Avropa və Çin, şübhəsiz ki, Azərbaycanda siyasi və iqtisadi cəhətdən sabit bir müttəfiq olmağından faydalanacaq.