Surrey Universitetinin alimləri niyə keçmişi xatırladığımızı, amma gələcəyi xatırlaya bilməməyimizi anlamaq üçün kvant təcrübəsi keçiriblər. Tədqiqatçılar Thomas Gaff, Chintalpati Umashankar Shastri və Andrea Rocco xüsusi “isti kvant hamamında” hissəciklərin hərəkətini tədqiq etdilər, lakin heç vaxt zamanın niyə yalnız irəli getdiyini izah edən açıq bir mexanizm tapmadılar. İş Scientific Reports jurnalında dərc olunub.

Əsas fiziki qanunlar baxımından zaman simmetrikdir - əksər tənliklər hər iki tərəfdə eyni işləyir. Ancaq gündəlik həyatda qırılan yumurtanın necə bərpa olunduğunu və ya palıd ağacının yenidən palıd ağacına çevrildiyini görmürük.

Əvvəllər elm adamları “zamanın oxunu” müxtəlif yollarla izah etməyə çalışırdılar: kosmoloqlar bunu Kainatın aşağı entropiya vəziyyətindən yüksək entropiyaya doğru genişlənməsi ilə əlaqələndirdilər və kvant fizikləri hissəciklərin dolaşıqlığının əsas rol oynadığını irəli sürdülər.

Qaff, Şastri və Rokko hərəkətin kvant tənliklərində zamanın bir istiqamətliliyinin gizlənib-gizlənmədiyini yoxlamaq qərarına gəldilər. Onlar Markov proseslərindən - sistemin hər bir sonrakı vəziyyətinin yalnız əvvəlkindən asılı olduğu riyazi modeldən istifadə etdilər.

Nəticələr gözlənilməz oldu: vaxtın geriyə getməsinə mane olacaq heç nə tapmadılar. Kvant mexanikası nöqteyi-nəzərindən hissəciklər eyni ehtimalla zamanda irəli və geri hərəkət edə bilər.

Tədqiqatçılar qeyd edirlər ki, onların işi termodinamika ilə ziddiyyət təşkil etmir, burada proseslərin dönməzliyi mövcuddur. Klassik dünyada isti su həmişə soyuyur və enerji kosmosa qaçır. Amma kvant səviyyəsində nə gələcəyə, nə də keçmişə ciddi üstünlük verilmir.

Bu, Kainatımızın əks zamanda hərəkət edən bir güzgü "anti-kainata" malik olması anlamına gələ bilər. Bəlkə də Böyük Partlayışın digər tərəfində, bizim keçmişi xatırladığımız kimi kimsə “gələcəyi xatırlayır”.