“YENİ KAZAKİSTAN”DA KOLLAR SIVALI

Kazakistan’da “YENİ KAZAKİSTAN” dönemi başlıyor, namıdiğer “İKİNCİ CUMHURİYET”...
Toplumsal değerler yenileniyor..
Kollar sıvalı.

***

Yeni dönemin göbeği de 5 Haziran’da kesildi. Refarandumla...

Sandığa gidenler, Anayasa’nın yüzde otuzunda yapılmsı öngörülen değişiklik ve ilaveler için “EVET” ya da “HAYIR” demeleri gerekirdi.

Peki, nelere “Evet” veya “Hayır” diyeceklerdi? “Hayır” derlerse neler olacaktı (ya da olmayacaktı), “Evet” derlerse neler değişecekti?

***

Yanıtlayalım...

1- Eğer “EVET” denilirse, bundan böyle, Cumhurbaşkanı görevinde bulunduğu sürece herhangi bir partiye üye olamayacaktı! Cumhurbaşkanı akrabalarının devlet kademelerinde, kamu ortaklığındaki şirketlerde üst düzey görev(ler) üstlenemeyecekti.
2- Vatandaşlar referandumda “EVET” derlerse, ülke “süpercumhurbaşkanlık” yönetim şeklinden vazgeçecek, daha güçlü, daha etkin parlamento ön plana çıkacaktı.
3- “EVET” derlerse, Anayasa hükmüyle “Kazakistan toprakları ve doğal kaynakları HALKA AİT” olacak, “HAYIR” denilirse, (eskiden olduğu gibi) ülke toprakları ve yer altı doğal kaynakları “DEVLETİN MÜLKİYETİ” sayılmaya devam edecekti.
4- “EVET” denilirse, bundan böyle, VATANDAŞ daha merkezi yerde duracak; haklarının korunması için de, yine refarandum sonucunda, özel yetkilere sahip olması planlanan bağımsız İnsan Hakları Ombudsmanı oluşturulacaktı. Ve gerektiğinde ombudsman hizmetine cumhurbaşkanı, başbakan dahil olmak üzere her vatandaş başvurbilecekti.
5- Yine, “EVET” denilirse şayet, vatandaşın (cumhurbaşkanı, başbakan ve diğer yetkililerle aynı haklarda) başvurbileceği bağımsız bir Anayasa Mahkemesi kurulmuş olacaktı.
6- “EVET” şıkkı seçilirse, vatandaşlar vekilleri seçebildikleri gibi, güven kredisini yitiren (daha bariz bir tabirle “çalışmayan”) vekilinin görevine son verebilme yetkisine sahip olacaktı...
Özetle, “HAYIR” diyenler kazanırsa, yukarıdaki örneklerde olduğu gibi, toplam 32 maddeye ilaveler ve değişiklilik yapılmayacak, eski sisteme devam ettirilecek; “EVET” diyenler kazanırsa, Kazakistan yüzde otuzu yenilenen Anaysayla 6 Haziran’dan başlayarak yeni döneme start vermiş olacaktı...
Ve 5 Haziran’da vatandaş seçimini yaptı.
Günün sonunda ise, referanduma katılan vatandaşlardan yüzde 77.18’nin “EVET” oyu verdikleri açıklandı.
Böylelikle, Kazak vatandaşları Cumhurbaşkanı Kasım-Cömert Tokayev tarafından önerilen Anayasa değişikliklerini desteklediklerini belirterek, yeniledikleri güven oylarıyla, “YENİ KAZAKİSTAN”a, namıdiğer “İKİNCİ CUMHURİYET”e “EVET” deyerek, yeni süreci başlatmış oldular.
***

Referandumda yüzde 18.66 oranında “HAYIR” diyenlerin de oldu...
Ama bu, Kazakistan’da yeni dönemin başlandığı gerçeğini değiştirmiyor.
Zira, dediğimiz gibi:
Kazakistan’da “YENİ KAZAKİSTAN” dönemi başlıyor, namıdiğer “İKİNCİ CUMHURİYET”...
Toplumsal değerler yenileniyor..
Kollar sıvalı.

Nurgali JUSİPBAY
KAZAKİSTAN