Rusiya mediasında siyasi şərhçilərin səsləndirdiyi açıqlamalarına əsasən demək olar ki, Moskvanın səbri tükənib...
Görünür, Ermənistan Moskva ilə yaxşı münasibət qurmaq və Azərbaycanla dövlətin rifahının inkişafına imkan verən konstruktiv dövlətlərarası münasibətlər qurmaq istəmir. Ermənistanın erməni hakimiyyəti və onların Qərb kuratorlarının başqa məqsəd və vəzifələri var, onları həyata keçirirlər.

Moskva uzun müddət idi ki, Ermənistanda hakimiyyətə Rusiya ilə münasibətləri yaxşılaşdıracaq siyasətçinin gələcəyinə ümid edirdi. Belə görünür ki, anti-Rusiya addımları, müxtəlif vaxtlarda respublikaya rəhbərlik etmiş Ermənistan liderlərinin bəyanatları - Sarkisyanın Qərbə tərəddüd etməsi və ya açıq desək Paşinyanın anti-Rusiya qəzəbləri - bütün erməni xalqının fikrini əks etdirmir. Əslində, Rusiya cəmiyyətində və ekspert cəmiyyətində onilliklər ərzində mövcud olan fikirlər fiaskoya uğrayır.

İndi deyirik - Paşinyan pisdir, Paşinyan Rusiya əleyhinə addımlar atır. Belə siyasət yalnız Paşinyanın dövründə aparılıb? Serj Sarkisyanın dövründə Ermənistanla Avropa İttifaqı arasında assosiativ saziş imzalanıb, onun dövründə Ermənistanla NATO arasında qarşılıqlı fəaliyyət proqramı daim genişlənirdi. Bu tendensiyalar Sarkisyanla birlikdə Qarabağ münaqişəsinin inkişafına böyük töhfə verən Robert Köçəryanın dövründə başlayıb. Ona görə də Moskva ilə münasibətlərdə əvvəlki erməni siyasət “ənənələrini” məhz Nikol Paşinyanın kökündən pozması fikirləri düzgün deyil.

Bu gün Moskvanın İrəvanın bəyanatlarına və hərəkətlərinə münasibəti Rusiya hakimiyyətinin Ermənistanın anti-Rusiya təsir aləti olduğunu başa düşməsinə dəlalət edir.

Moskva da üçtərəfli bəyanatı imzalayan Paşinyanın onu yerinə yetirəcəyinə ümid edirdi. Ümidlər var idi ki, İkinci Qarabağ müharibəsi onun gözünü açdı, indi Paşinyanın Moskvadan başqa müttəfiqi yoxdur. Ermənistanın hazırkı baş nazirinin Rusiya və KTMT ilə münaqişənin genişləndirilməsinə gedəcəyinə az adam inanırdı. Sirr deyil ki, Ermənistanın addımları, bəyanatları təkcə Ermənistan-Rusiya münasibətlərinə deyil, həm də Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinin nizamlanması prosesinin gedişinə zərbə vurur.
Axı Ermənistan da, Qərb də hər şeyi ifşa edir, sanki Moskva sülhməramlı missiyasının öhdəsindən gəlməyib. Buna görə də İrəvanın toplanmış bəyanatları Rusiyanı tənqid edir ki, o, Qarabağ ermənilərinin təhlükəsizliyinin təminatçısıdır və Azərbaycan guya “soyqırımı” təşkil etməyə çalışarkən heç nə etmir. Təbii ki, belə bir şey yoxdur. Qərb tərəfdaşlarının regiona gəlməsinə yol açmaq üçün Ermənistan qalmaqal yaratmalıdır.
İş o yerə gələ bilər ki, Nikol Paşinyan açıq şəkildə Rusiya sülhməramlılarının Qarabağdan çıxarılmasını tələb edər. O, artıq birmənalı olaraq buna eyham vuraraq deyir ki, onlar öz tapşırığının öhdəsindən gəlmirlər, Rusiyanın Qarabağa beynəlxalq missiya göndərməsi məsələsini BMT Təhlükəsizlik Şurasında qaldırmağı təklif edirlər. Erməni mətbuatını izlədikdə görmək olur ki, Ermənistanda revanşist millətçilər yenidən fəallaşıblar. Onlar son günlər Gümrüdəki Rusiya hərbi bazasını və İrəvandakı Rusiya səfirliyini mühasirəyə alıblar.
Əgər Ermənistan İkinci Qarabağ müharibəsində məğlub olduqdan sonra ilk aylarda revanşçılar Paşinyana alternativ tapmağa çalışırdılarsa, Ermənistanın indiki baş naziri onları imzaladığına inandıra bildi. Sırf Qərbin köməyi ilə əslində müharibəyə və qisas almağa hazırlaşdığını göstərmək üçün baş nazirin üçtərəfli bəyanat imzalamasından iki il sonra revanşistlər tələb etməyə başladılar ki, əslində, aktiv aksiyalar hardadır, gəlin qəti addımlar ataq.
Kreml Ermənistanın yaxın müttəfiq olduğunu deyir. Bu, həssas bir məsələyə diqqətli münasibətdirmi?
Hamını maraqlandıran sual - Paşinyanın həm təxribatçı bəyanatları, həm də Fransa və Aİ-nin hərəkətləri Qarabağdakı vəziyyətə kəskin mənfi təsir göstərə biləcəkmi?
Əlbəttə, edə bilərlər. Paşinyan Qərb tərəfdaşlarına dəstək verən bəyanatları və hərəkətləri ilə regionda hərbi münaqişəyə səbəb ola bilər. Amma başa düşmür ki, bu müharibədə mütləq uduzacaq.

İrəvanın Rusiya-Ermənistan münasibətlərinə, eləcə də Cənubi Qafqazda sülhə mənfi təsir göstərən bu cür siyasəti fonunda Moskva ilə Bakı daha da yaxınlaşacaq.

Üçtərəfli bəyanatda bütün məsələlər öz əksini tapıb. Yeni bir şey icad etməyə ehtiyac yoxdur, sadəcə onları həyata keçirmək kifayətdir. Ermənistan tərəfi üçtərəfli bəyanatı həyata keçirmək və bu məsələ ilə bağlı hər hansı danışıqlar aparmaq istəmədiyini açıq şəkildə göstərir.

Sonda hər şey Azərbaycanın Rusiyanın razılığı ilə Qarabağın qalan hissəsini hərbi yolla qaytarması ilə bitəcək. Əgər Paşinyan artıq Rusiya sülhməramlılarının Qarabağdan çıxarılmasına meyl edirsə, o zaman bu, Rusiya sülhməramlılarının Qarabağdakı missiyasının 2025-ci ildə başa çatmasına qədər də baş verə bilər.
Bu yaxınlarda Əliyev və Paşinyan mətbuat konfransları keçirdilər və Azərbaycan prezidenti bildirdi ki, bu il Ermənistan tərəfi üçün Azərbaycanla sülh üçün son şans olacaq.
Ermənistan bütün imzalanmış sazişləri sabotaj etməkdə davam edərsə, o zaman Bakı da bu sazişlərdən çıxa bilər ki, bu da münaqişənin yenidən başlanması deməkdir.

Əliyevin mətbuat konfransında açıqladığı kimi, üçtərəfli bəyanatın imzalanmasından sonra Azərbaycanın həyata keçirdiyi bir çox hərbi əməliyyatlar, ümumilikdə, Rusiya tərəfindən təmkinlə qarşılanıb. Rusiya qəti şəkildə qarşı çıxmadı. Bu ona görədir ki, Ermənistan təxribatçıdır və üçtərəfli sənədin imzalanmasından sonra hərbi münaqişənin yeni mərhələlərini təhrik edən məhz odur.

Azərbaycan bu gün güclü mövqedən oynayır. İlham Əliyevin müsahibəsi bunu bir daha göstərdi. Azərbaycanın İkinci Qarabağ müharibəsindəki qələbəsi onun siyasi paytaxtına çevrilib və bundan öz milli maraqlarını reallaşdırmaq, regionda mövqelərini gücləndirmək baxımından istifadə etməyə çalışır.
Prezident İlham Əliyev bildirdi ki, Avropa danışıqlar platforması sıradan çıxıb. Niyə Fransa və Aİ vaxtaşırı Bakıya qarşı nizamlamada fəaliyyət göstərir? Bu, Azərbaycandan qaz tədarükü baxımından ən mühüm tərəfdaş kimi danışmağa və onunla çoxlu sayda müqavilələr bağlamağa mane olurmu?
Qərbdə Ermənistanı Cənubi Qafqazda öz platformasına çevirmək, Rusiyaya qarşı yerləşdirmək istəyirlər. Ona görə də Qərb əlbəttə ki, Azərbaycanla oynamayacaq. Qaz müqavilələrinin imzalanması isə - onlar gözləyirlər ki, rəsmi Bakı ilə obyektiv olaraq ədalətlə oynamasalar belə, Azərbaycan onsuz da Avropaya qaz verəcək. Amma əminəm ki, Avropadakılar özləri haqqında çox yüksək düşünürlər və Azərbaycandan bir daha dərs alacaqlar.

Qeyd: Şərh Rusiya mediasında yazılan təhlillər əsasında hazırlanıb.
Tərcümə etdi: Elnurə Abuşova