Səhər şehindən vanna otağındakı yaş güzgüyə qədər kondensasiya bizi hər yerdə müşayiət edir. Lakin cazibə qüvvəsinin olmadığı kosmosda istilik mübadiləsi prosesləri tamamilə fərqli şəkildə baş verir. Bu, kosmik gəmilərin bort elektronikasının və həyat təminatı sistemlərinin soyudulması üçün ciddi problemə çevrilə bilər. Mayelərin bu cür şəraitdə necə davrandığını anlamaq üçün Avropa alimləri mikroqravitasiya şəraitində soyudulmuş səthlərdə nazik maye təbəqələrinin necə əmələ gəldiyini araşdırdılar. Avropa Kosmik Agentliyi (ESA) bu barədə məlumat verir.

Üzüklərdə Kondensasiya təcrübəsi Beynəlxalq Kosmik Stansiyasının (MKS) bortunda aparılır və kapilyar qüvvələrin - suyun kağız dəsmalın üzərində qalxmasına səbəb olan qüvvələrin rolunu öyrənir.

Təcrübənin mərkəzində, hündürlüyü cəmi bir santimetr olan, üzgəcə bənzəyən formada alüminium qabırğa yerləşir. Səthi tədricən uçucu soyuducu təbəqəsi ilə örtülür - asanlıqla buxarlanan və kondensasiya olunan maye. Yer kürəsində belə bir maye cazibə qüvvəsinin təsiri altında aşağı axır və dibində gölməçə əmələ gətirir. Kosmosda, cazibə qüvvəsi olmadan, bütün səthə bərabər şəkildə yayılır.

"Mikrocazibə qüvvəsi mayenin sızmasından qorxmadan böyük qabırğalardan istifadə etməyə imkan verir. Bu, təbəqənin necə əmələ gəldiyini və cazibə qüvvəsinin təsiri olmadan formasını necə dəyişdiyini görmək imkanı verir", - deyə Avropa Kosmik Agentliyinin komandasından Balaj Tot izah etdi.

Prosesi dəstəkləmək üçün kondensasiya olunmuş maye qabırğanın dibindəki süngər material tərəfindən toplanır, nasosla pompalanır və qapalı dövrədə yenidən buxarlanır.

"Yer kürəsində maye aşağı axır və kosmosda bütün soyuq səthə "yapışır" - qalmaq üçün daha təhlükəsiz yer axtarır", - deyə Brüssel Azad Universitetinin Kosmik Texnologiyalar və Mühəndislik Mərkəzindən Andrey Qluşçuk bildirib.

Bu müşahidənin təkcə akademik əhəmiyyəti yoxdur. Yer üçün hazırlanmış heç bir soyutma sistemi mikroqravitasiya şəraitində effektiv işləməyəcək. Buna görə də mühəndislər kosmos üçün xüsusi olaraq uyğunlaşdırılmış yeni radiatorlar və istilik dəyişdiriciləri dizayn etməli olacaqlar.

Təcrübə, 30 sentyabr 2025-ci ildə Northrop Grumman yük gəmisində Beynəlxalq Kosmik Stansiyaya çatdırılan yeni Heat Transfer Host 2 tədqiqat modulunda aparılan ilk təcrübə idi. "Columbus" Avropa bölməsində quraşdırılmış modul maye və qazlarda istilik mübadiləsi proseslərinin öyrənilməsi üçün nəzərdə tutulub və müstəqil şəkildə təcrübələr aparmağa qadirdir.