Bitkilər ultrasəsdən istifadə edərək streslərini heyvanlara çatdırırlar

Təl-Əviv Universitetinin alimləri stress zamanı bitkilərin açıq şəkildə çıxardığı səsləri qeydə alıb və təhlil ediblər. Azadmedia.az xəbər verir ki, məqalə Cell jurnalında dərc olunub.

Əvvəlki tədqiqatlar göstərdi ki, bitkilərə qoşulmuş vibrometrlər fərqli vibrasiyaları qeydə alır. Amma bunların uzaqdan yazıla bilən səslərə çevrilib-çevrilməyəcəyi məlum deyildi.

Yeni işdə alimlər bitkiləri fon səsi olmayan akustik qutuya yerləşdiriblər. Ultrasəs mikrofonları hər bir bitkidən təxminən 10 santimetr məsafədə quraşdırılıb, 20-250 kHz tezliklərdə səsləri qeyd edir (böyüklər tərəfindən qəbul edilən maksimum tezlik təxminən 16 kHz-dir).

Səsləri qeyd etməzdən əvvəl bitkilər müxtəlif gərginliklərə məruz qaldılar: beş gün su vermədilər və ya gövdələri kəsildi. Alimlər müəyyən ediblər ki, bitkilər 40-80 kHz tezliklərdə səslər çıxarır. Stresssiz bitkilər orta hesabla saatda birdən az səs çıxarırdı. Eyni zamanda susuz və zədələnmiş bitkilər hər saat onlarla səs çıxarırdı.

Alimlər qeyd ediblər ki, popkorn patlatmasına bənzər klik səsləri insan nitqinin səviyyəsinin ucalığı ilə, lakin insan qulağının eşidilə bilməyəcəyi yüksək tezliklərdə səslənir. Onlar inanırlar ki, bəzi heyvanlar bu səsləri götürə bilər: siçanlar, yarasalar və həşəratlar. Həmçinin, elm adamları hələ səslərin necə əmələ gəldiyini bilmirlər, lakin onların bitki toxumalarında oksigen baloncuklarının partlaması ilə əlaqəli olduğunu irəli sürürlər.

Alınan qeydlər maşın öyrənməsi (AI) alqoritmlərindən istifadə edərək təhlil edildi. Alqoritmlər müxtəlif bitkiləri və müxtəlif səs növlərini ayırd etməyi öyrəndi və nəticədə bitkini müəyyən edə, qeydlərdən stressin növünü və səviyyəsini təyin edə bildi. Tədqiqat əsasən pomidor və tütünə diqqət yetirdi, lakin buğda, qarğıdalı, kaktus və ağ milçək səsləri də qeydə alınıb.

Alimlərin kəşfi gələcəkdə bitkilərin vəziyyətini izləmək üçün xüsusi sensorların hazırlanmasına səbəb ola bilər.