Los-Ancelesdəki Kaliforniya Universitetinin alimi vəhşi şimpanzelərdə menopozun ilk dəlillərini təsvir edib. İnsanların reproduktiv yaşdan yuxarı uzun ömürlü yeganə primatlar olmadığını göstərən araşdırma Science jurnalında dərc olunub.

Bioloq Brayan Vud Uqandadakı Nqoqo icmasından olan dişi şimpanzelərin menopauza keçidindən keçdiyini aşkar etdi. Onların hamilə qalma qabiliyyəti 30 yaşından sonra azaldı, 50 yaşından sonra isə uşaq dünyaya gətirməyi dayandırdılar. Nəticələr o deməkdir ki, dişi şimpanze öz yetkin həyatının təxminən beşdə birini reproduktiv yaşda keçirir.

Bu nəticələri əldə etmək üçün elm adamları 1995-ci ildən 2016-cı ilə qədər toplanmış demoqrafik məlumatlar əsasında 185 dişi şimpanzenin ölüm və doğum nisbətlərini hesablayıblar. Onlar həmçinin yaşları 14 ilə 67 arasında dəyişən 66 dişi şimpanzenin sidik nümunələrində hormon səviyyələrini ölçdülər.

Bu araşdırmadan əvvəl məməlilər arasında menopoz əlamətləri yalnız dişli balinaların bir neçə növündə, primatlar arasında isə yalnız insanlarda aşkar edilmişdi. Yeni məlumatlar tədqiqatçılara menopozun bioloji mənasını və onun insan növlərində necə yarandığını anlamağa kömək edəcək. Bir fərziyyə göstərir ki, reproduktiv yaşdan keçmiş qadınlar nəvələrinə qulluq etmək üçün daha çox gen ötürə bilər və bununla da onların sağ qalma şansları artır. Lakin şimpanzelər arasında yaşlı dişilər adətən qızlarının yanında yaşamırlar və ya uşaqlarına baxmırlar.

Alimlər hesab edirlər ki, qadın Nqoqo şimpanzelərində menopozun baş verməsi qeyri-adi əlverişli ekoloji şəraitə müvəqqəti reaksiya ola bilər, çünki bu populyasiya sabit və bol qida ehtiyatına malikdir və yırtıcı tərəfindən yeyilmə riski azdır. Bununla belə, mümkündür ki, yaşlı dişilərin uzun ömür müddəti əvvəllər insan təmasları səbəbindən müşahidə olunmayıb: bir çox infeksiyalarımız bu meymunların həyatı üçün təhlükə yaradır və bioloqlar böyük xəstəliklərin yayılmasının qarşısını almağı bu yaxınlarda öyrəniblər.