Qazaxda baş verənləri eşidən azərbaycanlı hərbçilər vətənə dönməyə çalışırdılar

Dekabrın 16-da Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı Salatın Əsgərovanın 60 yaşı tamam olur. Bu görkəmli şəxsiyyətin xatirəsinə onun yubileyi ərəfəsində onunla çox maraqlı işgüzar səfərdə olduğum xatirələrimi bölüşmək istərdim.

1990-cı ilin sentyabr ayının əvvəlləri idi. Məni Komsomol Mərkəzi Komitəsinə - İdeologiya şöbəsinin müdiri Şirzad Əfəndiyevin qəbuluna dəvət etdilər. “Azərbaycan gəncləri” qəzetinin müxbiri Salatın Əsgərova da oraya dəvət olunmuşdu. Bizimlə görüşən Əfəndiyev bir məsələni həll etmək üçün respublika rəhbərliyinin göstərişi ilə Monqolustana ezamiyyətə, Sovet İttifaqının hərbi hissələrinin sərəncamına getməyimizin zəruriliyi barədə məlumat verdi.

Seçim təsadüfən bizim üzərimizə düşməmişdi. Əfəndiyevin səlahiyyətlərinə gənclər sahəsində ideoloji iş daxil idi. Mən o zaman Respublika Gənclərinin Hüquqi Maarifləndirilməsi və Təbliği Şurasının üzvü idim, Salatın Əsgərova isə “Azərbaycan gəncləri” qəzetinin müxbiri kimi çox fəal idi, respublikada baş verən hadisələri, o cümlədən Dağlıq Qarabağ münaqişəsini geniş işıqlandırırdı.

Görüşdən iki həftə əvvəl Salatın Qazağın Bağanis Ayrım kəndinin işğalının şahidi olmuşdu. Ona görə də seçim bizim üzərimizə düşdü. Monqolustana çatan kimi digər təfərrüatlar barədə artıq bizə məlumat verildi. Səfərlə bağlı qərar Monqolustanda yerləşən 39-cu Sovet Ordusunun da daxil olduğu Trans-Baykal Hərbi Dairəsinin xahişi ilə, Zaqafqaziya Hərbi Dairəsinin komandanlığının müraciəti əsasında qəbul edilmişdi.

Elə həmin gecə aeroportun hərbi komendantlığının köməyi ilə Bakıdan Novosibirska uçduq. Orada, demək olar ki, bir gün gözlədikdən sonra Trans-Baykal Hərbi Dairəsinin qərargahının yerləşdiyi Çitaya uçduq. Oradan xüsusi reyslə Trans-Baykal Hərbi Dairəsinin komandirinin birinci müavininin və Zaqafqaziya dairəsinin digər yüksək rütbəli zabitlərinin müşayiəti ilə Ulan-Batora yollandıq.

Orada bizi 39-cu Ordunun komandanı general-leytenant Leonid Sergeyeviç Mayorov qarşıladı və səfərimizin səbəbləri barədə məlumat verdi. Söhbət ondan gedirdi ki, 50 min nəfərdən çox şəxsi heyəti olan bu orduda Azərbaycandan 1100 nəfər çağırışçı xidmət edirdi ki, onlar Bağanis Ayrımda baş verənlərdən xəbər tutaraq, işğalçılardan müdafiə etmək üçün öz vətənlərinə göndərilməsini xahiş ediblərmiş. Bizdən xahiş etdilər ki, bu işi yaymayaq. Biz də öz növbəmizdə azərbaycanlı çağırışçılara qarşı sərt mövqe tutmamağı xahiş etdik.

Sonrakı günlərdə biz Ulan-Bator, Çoybalsan və Baqanurdakı hərbi hissələrdə olduq. Orada Azərbaycan hərbçiləri ilə görüşlər keçirdik. Görüşlərimizin əsas məqamı Salatın Əsgərovanın çıxışı oldu. Bu qorxmaz qadın, əla jurnalist və Bağanis Ayrım hadisələrinin şahidi baş verənlərlə bağlı həqiqəti söylədi. Əsgərlərlə ana kimi davranırdı ki, onun sözünə əməl etsinlər, artıq iş açmasınlar. Axı onların tərxis olunmasına cəmi bir neçə həftə qalmışdı. Onların təxminən iki həftə vaxt aparan dəmir yolu ilə deyil, tərxis olunduqdan sonra, mümkünsə, təyyarə ilə evə yola salınması barədə razılıq aldıq. Səmimi şəraitdə keçən bu görüşləri xatırlayıram. Uşaqlar bizi əhatə edib onları narahat edən çoxlu suallar verdilər. Salatın gördüklərinin çoxunu danışdı.

Söhbətimiz əsnasında Salatın bir dəfə dedi ki, ona gül hədiyyə ediləndə çox sevir. O, hətta dekabrda onun ad günü olduğunu və bu gündə ona çoxlu gül hədiyyə edilməsini istədiyini söylədi. Təəssüf ki, Bakıya qayıdandan sonra işlə bağlı onun doğum tarixini unutdum və yanvarda isə artıq o yox idi. Ona görə də Bakıda olmaq fürsəti tapanda onun məzarını ziyarət edirəm, gül dəstələri qoyuram. Salatının xatirəsi qəlbimizdə əbədi qalacaq!

Onu da eşitdim ki, Salatın Əsgərovanın jurnalistikada anasının yolunu gedən oğlu Ceyhun hazırda işləmir. İnanmaq istərdim ki, bu sətirləri oxuyandan sonra onun işlə təmin olunmasında köməklik edə biləcək insanlar tapılacaq.

Aydın Əliyev,
AYNA üçün