Vergi sisteminin sadələşdirilməsi iqtisadi inkişafı və vergi yığımını artırmaq üçün vacib bir addım ola bilər. Lakin, bu prosesdə bir sıra risklər və çətinliklər də mövcuddur. Bu riskləri nəzərə alaraq sadələşdirmə tədbirləri həyata keçirilməlidir.

Vergi Sisteminin Sadələşdirilməsinin Üstünlüklərinə nəzər salaq:

1. Vergi Yığımının Artması: Sadə və aydın vergi sistemi vergi ödəyicilərinin vergi ödəməyə daha həvəsli olmasına səbəb ola bilər.
2. İqtisadi İnkişaf: Vergi yükünün azaldılması və sadələşdirilməsi bizneslərin inkişafını təşviq edərək investisiyaların artmasına səbəb ola bilər.
3. İdarəetmə Asanlığı:Vergi orqanları üçün vergi toplama və nəzarət prosesləri daha asan və səmərəli ola bilər.
4. Qeyri-rəsmi İqtisadiyyatın Azalması: Vergi sisteminin sadələşdirilməsi kölgə iqtisadiyyatını rəsmi sektora cəlb edə bilər.
5. Ədalətlilik və Şəffaflıq: Sadə və ədalətli vergi sistemi vergi ödəyicilərinə etibarlı və şəffaf mühit yaradır.

Risklər və Çətinliklər də nəzərə alınmalı:

1. Vergi Gəlirlərinin Azalması: Sadələşdirilmiş vergi sistemi bəzən vergi dərəcələrinin aşağı düşməsinə səbəb ola bilər ki, bu da dövlətin vergi gəlirlərinin azalmasına gətirib çıxara bilər.
2. Uyğunlaşma Məsələləri: Vergi ödəyiciləri və vergi orqanları yeni sistemə uyğunlaşmaqda çətinlik çəkə bilərlər.
3. Sui-istifadə Halları: Sadələşdirilmiş vergi sistemi bəzən sui-istifadə halları üçün zəmin yarada bilər, xüsusilə də düzgün nəzarət mexanizmləri yoxdursa.
4. Mürəkkəb İqtisadiyyatın Sadələşdirilməsi: Müxtəlif sektorlarda və iqtisadi fəaliyyət növlərində spesifik tələblər olduğundan, bütün sahələri əhatə edən sadə bir sistem qurmaq çətin ola bilər.
5. Sosial Bərabərsizlik: Vergi dərəcələrinin sadələşdirilməsi və azaldılması bəzən yüksək gəlirli şəxslər və müəssisələr üçün daha çox faydalı ola bilər, bu da sosial bərabərsizliyin artmasına səbəb ola bilər.

İqtisadçı mütəxəssislər risklərin azaldılması və effektiv sadələşdirmə üçün tədbirlər təklif edir:

1. Fazalı Keçid: Vergi sisteminin sadələşdirilməsi mərhələli şəkildə həyata keçirilməli, vergi ödəyicilərinə və vergi orqanlarına uyğunlaşmaq üçün kifayət qədər vaxt verilməlidir.
2. Monitorinq və Nəzarət: Sui-istifadə hallarının qarşısını almaq üçün güclü nəzarət mexanizmləri tətbiq edilməlidir.
3. Vergi Bazasının Genişləndirilməsi: Vergi dərəcələrinin azaldılması ilə birlikdə vergi bazasının genişləndirilməsi nəzərə alınmalıdır ki, bu da ümumi vergi yığımını təmin edə bilər.
4. Sosial Ədalət: Vergi sistemində sosial ədalətin təmin olunması üçün xüsusi tədbirlər görülməli, məsələn, aşağı gəlirli qruplar üçün vergi güzəştləri nəzərdə tutulmalıdır.
5. Şəffaflıq və İctimaiyyətlə Əlaqə: Vergi sistemindəki dəyişikliklər barədə ictimaiyyətə aydın və vaxtında məlumat verilməli, sadələşdirmənin üstünlükləri və məqsədləri izah edilməlidir.

Bu tədbirlər kölgə iqtisadiyyatı ilə mübarizədə və iqtisadiyyatın şəffaflığının artırılmasında mühüm rol oynaya bilər.
Elnurə Abuşova